Beginpagina van Plantaardigheden.nl
Actuele toepassingen van planten
© Wolverlei Tekst en Beeld –  Martin Stevens
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Plantenfoto's

   

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

   
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt
28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 1 capitel 88, bladzijde 162-163 (in werkelijkheid 161-162)  Zie volgende pagina »

Van Bruynelle.   Cap. lxxxviii.

Ajuga reptans - Kruipend zenegroen

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

zie

  • 1644 Vlaams: Ingroen, Senegroen
  • 1616 Latijn: Bugula [135]
  • 1554/1557: Bugle, Bugula, Consolida, Consolida media, Consoulde moyenne, Gunzel (gulde), Senegroen, Solidago

Kijk eens

op Wolverlei

op Bioweb KULAK

Informatie en verkrijgbaarheid op Plantago

op internet

 

Tgheslacht

Bruynelle es tweederleye van gheslachte. Dierste gheslacht/ wordt gheheeten Senegroen/ dat tweede heeft den naem van Bruynelle behouwen.

Tfatsoen

 

[163]   1   Senegroen spreyt hem ende cruypt lancx der aerden ghelijck Penninckcruyt/ het heeft langhachtighe/ voor breede/ weecke gherimpelde swert gruene bladerkens/ en dunne teere steelkens op der aerden cruypende ende daer aen hier en daer hakende/ van den welcken voortcomen viercantighe recht op wassende steelkens ontrent een spanne lanck voortbringende schoone bloemkens tusschen cleyne bladerkens wassende ende rontsomme die stelen gheset van coluere meestendeel blauw/ ende aen sommighe planten oock sneewit. Die wortelen sijn teer ende faselachtich.

 

2   Bruynelle heeft viercantighe ghehayrde stelen een spanne lanck oft langher. Die bladeren sijn langhachtich voor scerp ende oock wat hayrachtich. Die bloemen wassen aen dopperste van den stelen in maniere van den are tsamen ghedronghen/ van coluere meestendeel bruyn met blauw vermenght/ somtijts oock sneewit. Die wortel es cleyn met veele veeselinghen.

Plaetse

Beyde dese cruyden wassen in sommighe beempden/ grasachtighe velden ende in die bosschen. Tsenegroen wordt oock veel in die hoven gheplant.

Tijt

Senegroen bloeyet in Aprill. Bruynelle meest alle die zoomer duer/ tot in Herfstmaent.

Naem

1   Dat ierste gheslacht van desen cruyden wordt gheheeten nu ter tijt Consolida ende Solidago/ ende tot ondersceet van andere cruyden ghelijcke naem vuerende Consolida media. In Hoochduytsch Guntzel en gulde Guntzel. Hier te lande worddet gheheeten in die Apoteke Bugula/ ende in die ghemeyn tale Senegroen.

2   Dat ander gheslacht wordt oock Consolida media gheheeten/ maer meest Prunella oft Brunella. In Hoochduytsch Braunell. In Neerduytsch Bruynelle. In Franchois van sommighen herbe au Carpentier.

Natuere

Beyde dese cruyden sijn drooghe van natueren/ ende daer en boven dat Senegroen werm/ ende die Bruynelle in wermte ende coude middelmatich oft luttel cout.

Cracht en werckinghe

1
A   Senegroen in water ghesoden ende ghedroncken doet sceyden dat bloet dat van binnen tlichaems ghestolt ende gheronnen es/ heylt ende gheneest alle inwendige ende uutwendighe quetsuren.

B   Senegroen in der selver manieren ghebruyckt/ opent die verstoptheyt van der lever ende van der gallen ende es goet tseghen die geelsucht ende lanck duerende cortsen.

C   Tselve water daer Senegroen in ghesoden es gheneest die vervuylde sweeringhen des monts ende des tantvleeschs alsmen den mont daer mede spoelt.

D   Senegroen ghestooten ende versch op die wonden ende plaetsen daer die huyt af ghewreven es gheleyt/ heylt ende geneest die selve. Tselve doet oock tpoeder van gedroocht Senegroen daer in ghestroyt.

E   Tsap van Senegroen gheneest oock die sweeringhen van der manlicheyt alst daer inne dicwils ghedruypt ende ghestooten cruyt daer op gheleyt wordt.

2
F   Bruynelle in water oft wijn ghesoden ende ghedroncken heylt ende gheneest alle inwendighe ende uutwendighe wonden ghelijck Senegroen.

G   Bruynelle gheneest oock die sweeringhen des monts/ ende es seer sonderlinghe tseghen die sieckte der tonghen diemen den bruynen noempt/ dat es als die tonge onsteeckt/ swert wordt ende seer dick swilt/ alsmen die selve in water siedt ende die mont daer mede dicwils spoelt/ naer voortgaende die generale remedien.

H   Bruynelle met olie van Roosen ende azijn vermenght gheneest ende versuet die pijne in thooft opt voorhooft gheleyt.