Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 19 Bladzijde 207

Tgheslacht

Madelieven sijn tweederleye van gheslachte. Groot ende cleyne. Die cleyne sijn oock tweederhande/ deen tam ende dander wildt.

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 19 Bladzijde 208

Tfatsoen

[208]   1   Die groote Madelieven hebben gruene langachtighe rontsomme gekerfde bladerkens/ ende ronde stelen met ghelijcken bladerkens becleet/ somtijts twee voeten hooch wassende/ daer op voortcomen schoone bloemkens/ die in dmiddel geel sijn ende rontsomme met veel cleyne witte bladerkens beset/ den ghemeynen Camille bloemen niet seer onghelijck/ maer grooter ende sonder rueck. Ende als dese bloemen vergaen/ zoo rijsen die witte bladerkens af ende dat middelste geel/ heft hem op ende dat is saet.

2   Die cleyne tamme Madelieven hebben bladeren den voorghescreven wat ghelijck maer minder ende min gekerft. Die bloemen wassen van der wortel op corte dunne steelkens van fatsoene den grooten wat ghelijck/ behalven dat dese bloemkens/ die bladerkens die rontsomme dmiddelste geel aen die groote staen/ zoo dick ende menichfuldich voortbringht/ datmen gheen geel oft seer luttel in dmiddelste van desen bloemen en siet. Ende dese bloemkens sijn som wit/ som schoon root/ som wit ende root ghespickelt die dalderghemeynste sijn. Ende somtijts wassen rontsomme dese bloemkens vele andere ghelijcke cleyne bloemkens op corte steelkens/ van den knoppekens van den bloemkens voortcomende. Die wortel is wit ende veeselachtich.

3   Die cleyne wilde Madelieven sijn van bladeren den cleynen tammen ghelijck. Sijn bloemkens comen oock van den wortel op corte steelkens voort/ in dmiddel geel met witte bladerkens rontsomme beset den grooten Madelieven seer ghelijck maer minder oock sonder rueck ghelijck alle andere Madelieven. Die wortel es der wortelen van den tammen Madelieven ghelijck.

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 19 Bladzijde 209

Plaetse

[209]   Die groote Madelieven ende die cleyne wilde wassen in die beempden ende op vochtighe grasachtighe plaetsen. Die Tamme schoone dobbele worden in die hoven gheplant.

Tijt

Die groote Madelieven bloeyen meest in Meye. Die cleyne Tamme bloeyen van in Meye bynaer alle den zoomer duer. Die cleyne Wilde bloeyen seer vroech in Meerte/ somtijts noch vroegher/ tot in Aprill oft noch spaeder.

Naem

Dese bloemen heeten in Latijn van Plinius Bellis ende Bellius/ nu ter tijt Consolida minor en herba Margarita/ van sommighen Primula veris/ sonderlinge die cleyne wilde. In Hoochduytsch Maszlieben/ Massuselen/ tot sommighe plaetsen oock Zeitloszlin. Hier te lande Madelieven ende Kersouwen. In Franchois Marguerites/ ou Pasquettes.

Natuere

Dese bloemen ende cruyt zijn cout ende drooghe van natueren.

Cracht en werckinghe

A   Cruyt van den Madelieven met den bloemen oft alleene/ sonderlinghe van den cleynen enden wilden/ in water ghesoden/ is goet ghedroncken tseghen die cortsen/ verhittinghe van der lever/ en van alle inwendighe leden.

B   Tselve cruyt in spyse oft met pottagien inghenomen maeckt saechten camerganck.

C   Madelieven cruyt ghestooten is goet gheleyt op alle heete sweeringhen ende apostumatien/ roode verhitte loopende ooghen.

D   Madelieven cruyt op die wonden gheleyt bewaert ende bescer