Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Narcissus poeticus - Witte narcis (Dichternarcis)

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 41 Bladzijde 245

Tgheslacht

Die schoone liefelijcke Narcissen sijn drijerlije van gheslachte. Groote/ vroeghe/ ende spade/ die beyde cleyn sijn.

Tfatsoen

Narcissus poeticus - Witte narcis (Dichternarcis) Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Narcissus, Lirion, Bulbus hermeticos, Bulbus vomitorius, Anydros, Narcissen (Spaensche Jenettekens) (een aantal variëteiten worden genoemd: "vroeghe cleyne", "spade cleyne" en "groote") 1644 Vlaams: Narciss in't midden purpur 1616 Latijn: Narcissus medio purpureus 1554/1557: Anydros, Bulbus vomitorius, Jennettekens (Spaansche), Narcissen, Narcissen Roszlin, Narcissus

1   Die groete Narcissen hebben langhe smalle bladeren/ den bladeren van Pareye schier ghelijck maer mindere/ tusschen die welcke wassen holle cale stelen/ voortbringhende schoone witte soetrieckende bloemen in sesse bladerkens ghesneden/ die in dmiddel een ront ghefroncelt ringhesken hebben van coluere geel oft purpurachtich/ daer in staen veel corte steelkens daer cleyne geele droppelkens op hanghen. Naer die bloemen comet saet voort dat swert is/ ende wast in een drijcantighe hauwe. Die wortel is ront ghelijck een ayeuyn.

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 41 Bladzijde 246

[246]   2   Die cleyne Narcissen sijn in alder manieren den grooten ghelijck dan alleen van bladeren/ stelen/ bloemen/ saet ende wortelen mindere/ ende dat die eene vroegher ende die ander spader huer bloemen ende saet voortbringhen.

Plaetse

Narcissen en wassen hier te lande van selfs niet/ maer worden in der cruytliefhebbers hoven gheplant.

Tijt

1   Die vroeghe cleyne bloeyen in tlaeste van die Meerte ende in Aprill.

2   Die groote bloeyen in afganck van Aprill/ ende in Meye coemt huer saet voort.

3   Die spade cleyne bloeyen in deynde van Meye ende leveren huer saet in Braeckmaent.

Naem

Dese schoone bloeme wordt gheheeten in Griecx ende in Latijn Narcissus/ van sommighen/ als Dioscorides scrijft/ Lirion, Bulbus hemeticos, Bulbus vomitorius/ en Anydros. In die Apoteke is zy onbekent. In Hoochduytsch van sommighen Narcissen Roszlin. Hier te lande Narcissen ende Spaensche Jenettekens.

Oirsaeke sijns naems

Dese bloemen hebben hueren naem naer den edelen ionghelinck Narciscus/ die van vele schoone ionghe dochteren om sijnder schoonheyt wille seer begheert was/ daer hy niet vele op en achte/ alzoo dat hy huer verlatende ter iacht ghereyst es/ daer hy dorst crijgende aen een fonteyn ghecomen es/ daer hy (willende drincken) sijns selfs seer schoone figuere in ghesien heeft/ die hy noyt te voren ghesien en hadde/ die hy meynende te wesene een van den schoonen ionghen dochteren die hem beminden/ in liefden van huer ontsteken es/ ende willende ende begheerende sijns selfs figuere te cussene ende te onthelsene/ ende niet kunnende/ ten laetsten van liefden ghestorven es. Tot wyens eere ende ghedenckenisse die aerde (naer dat die fabelen der Poeten inhouden) dese schoone liefelijcke ende welrieckende bloemen voortghebrocht heeft.

Natuere

Narcissen ende sonderlinghe die wortelen sijn heet ende drooch van natueren tot in den tweeden graet.

Cracht ende werckinghe

A   Die wortel van Narcissen ghesoden/ ghebraden oft anders met spijse oft drank inghenomen doet braken ende overgheven.

B   Die selve wortel met wat huenichs wel ghemenght is goet op die verbrantheyt gheleyt/ zy gheneest die ghequetste zenuwen/ zy es goet op die knokelen gheleyt die uut huer ledt sijn/ ende op alle oude pijnen/ van den leden ende ionctueren.

C   Die wortel van Narcissen verdrijft dat sproet ende die maesen uut dat aensicht met saet van Netelen ende azijn vermenght/ zy suyvert die vervuylde sweeringhen ende doet die herde apostumatien uutbreken/ met Vitzen meel ende huenich. Ende met dravick meel ende huenich vermenght treckt zy die doornen ende splinters uyt.