Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 7-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 2 capitel 53, bladzijde 267-268   Zie volgende pagina »

Van Poleye.   Cap. liii.

1  
Mentha pulegium - Polei (een gamandersoort, "poleigamander")

 

Tfatsoen

Mentha pulegium - Polei

Pulegium (Pulegium), Poleye (Paleye)
  • 1644 Vlaams: Calamintha (Tweede), Paleye (Wilde)
  • 1616 Latijn: Pulegium silvestre sive Calamintha altera [98]
  • 1554/1557: Calament, Calamentum, Calamintha, Calaminthae alterum genus, Kornmuntz, Mentastrum, Munte (Velt-), Nepita, Paleye, Poley, Poley (wilden), Poleye, Poleye (wilde), Pouliot, Pouliot sauvage, Pulegium, Pulegium sylvestre

Poleye heeft dunne teere steelkens/ eenen voet oft somtijts meer lanck/ die niet recht op en wassen maer lancx der aerden cruypen ende daer aen huer selven tot veel plaetsen hechten. Die bladeren sijn rondachtich den bladeren van Marioleyne schier gelijck/ maer gruender/ bruynder/ ende stercker van ruecke. Die bloemen wassen rontsomme die stelen met croonkes ghelijck aen Malrove/ van vervwen som blauwachtich/ som sneewit. Die wortel es faselachtich.

Plaetse

[268]   Poleye wast gheerne op onghebouwde vochtighe plaetsen die tzoomers drooch sijn ende tswinters van den water overvloeyen.

Tijt

Dit cruyt bloeyet in Hoymaent ende in Ooghstmaent.

Naem

Dit cruyt wordt gheheeten in Griecx Glechon. In Latijn ende in die Apoteke Pulegium. In Hoochduytsch Poley. Hier te lande Poleye/ ende van sommighen Paleye. In Franchois Pouliot.

Natuere

Poleye es werm ende drooghe van natueren tot in den derden graedt/ subtijl van substantien ende verdeylende.

Cracht ende werckinghe

A   Poleye met wijn ghesoden ende ghedroncken/ brenght den vrouwen huer natuerlijcke cranckheyt/ iaecht af die secondine/ die doode vruchten ende onnatuerlijcke drachten/ ende lost die urine/ ende doet den steen rijsen sonderlinghe van den nieren.

B   Poleye met huenich inghenomen suyvert die longhene/ ende doet die taye fluymen van der borsten rijssen ende lossen.

C   Tselve cruyt met Aloe ende huenich ingenomen iaecht af duer den camerganck die swerte melancolijcke humoren/ ende es goet tseghen den cramp/ treckinghe ende spanninghe der zenuwen.

D   Poleye met water ende azijn tsamen ingenomen/ verdrijft dat walgen ende versuet die pijne ende weedom van der crop der maghen.

E   Poleye met wijn inghenomen coemt te helpen den ghenen die van fenijnnighen ghedierten ghebeten sijn/ ende met edick inghenomen es sy goet den ghenen die met eenighe vallende sieckte besmet sijn.

F   Alsmen onghesont vuyl oft seer sout water drincken moet/ zoo salmen Poleye daer in legghen/ oft poeder daer af in stroyen/ zoo en salt den mensche niet scaden oft deeren.

G   Een cransken van Poleye ghemaeckt ende opt hooft gheset/ es goet tseghen die pijne/ swijmelinghe ende draeyinghe in thooft.

H   Poleye ghestooten ende met azijn voor die nuese ghehouden/ brenght die ghenen die in onmacht ghevallen sijn/ wederom tot haer selven/ ende es goet gheroken den ghenen die coude ende vochtighe herssenen hebben.

I   Poeder oft asschen van Poleye sterckt dat tantvleesch alst daer mede ghewreven wordt.

K   Poleye ghestooten versuet de pijne van fledercijn/ ende es seer goet tot dat sciatica/ op die leden gheleyt tot dat zy root worden.

L   Tselve cruyt met huenich ende azijn vermenght/ gheneest die cramp/ ende es goet op die ghebreken van der milten van buyten gheleyt.

M   Poleye in water gesoden es seer goet tot die winden/ opblasinge/ herdicheyt ende verstoptheyt van der moedere alsmen daer in oft over in een sweetcuype sidt. Tselve water verdrijft oock dat iuecksel/ alsmen die leden daer mede wascht.

N   Die bloemen van Poleye noch versch wesende ghebrant veriaghen die vloyen.

O   Van Poleye scrijft Xenocrates dat een tacxken in wolle gewonnen/ te riecken ghegheven/ oft tusschen tdecsel van den bedde gheleyt/ die derdedaechse c