Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 2 capitel 64, bladzijde 285-287  Zie volgende pagina »

Van Savie.   Cap. lxiv.

   
Salvia - Salie
1  
  Salvia officinalis - Echte salie (de smalbladige, geneeskrachtige soort)
2  
  Salvia officinalis - Echte Salie (de breedbladige soort)

 

Tgheslacht

Savie es tweederleye van geslachte/ som cleyn ende edel/ som groot ende grof. Die grove es dryerhande/ gruen wit ende root.  

Tfatsoen

Salvia - Salie

Foto Martin Stevens

Foto Luc Regniers

Foto Luc Regniers

Foto Luc Regniers

Foto Luc Regniers

Salvia, Corsalvium, Savie

      Noot: Dodoens noemt drie variëteiten: gruene Savie ("aschvervwich wit"),witte Savie ("som heel som half snee wit") en roo Savie (waarvan de "stelen, ribbekens van den bladeren, ende nieuwe ierst voortcomende bladerkens root sijn").
  • 1644 Vlaams: Savie (Groote oft Groove)
  • 1616 Latijn: Salvia maior
  • 1554/1557: Corsalvium, Salbey, Salbey (breit), Salbey (grosz), Salvia, Salvia agrestis, Salvia maior, Sauge (grande), Savie, Savie (groote), Savie (grove)

 

Salvia officinalis - Echte salie (de smalbladige, geneeskrachtige soort) Salvia minor, Salvia nobilis, Salvia usualis, edel Savie (cleyne Savie, Cruys savie, Dorkens savie)

[286]  1   Die edele Savie heeft vele houtachtighe tacxkens/ daer aen op langhachtighe steelkens wassen langhe smalle oneffene aschvervwighe wittachtige bladeren/ onder twee seer cleyne bladerkens ghelijck cleyne oorkens hebbende. Die bloemen wassen lancx die stelen ende sijn van fatsoene den doove Netelen bloemen niet seer onghelijck/ maer mindere. Tsaet es bruyn. Die wortel es houtachtich.

Salvia officinalis - Echte Salie (de breedbladige soort)

Salvia maior, Salvia agrestis, grove Savie (groote Savie)

2   A   Die grove Savie es der edelder niet seer onghelijck/ maer meerder/ huer stelen sijn bruyn viercantich. Die bladeren rouw/ oneffen/ aschvervwich wit den bladeren van der edelder Savien ghelijck maer veel meerder rouwer ende sonder oorkens. Die bloemen saet ende wortelen sijn der edelder ghelijck.

B   Van dese grove Savie wordt noch een ander gheslacht ghevonden dat bladeren heeft die som heel ende som half sneewit sijn dat witte Savie gheheeten wordt.

C   Item noch esser een derde gheslacht van grove Savie dat roo Savie gheheeten wordt dyens stelen/ ribbekens van den bladeren/ ende nieuwe ierst voortcomende bladerkens root sijn/ der ghemeynder grover Savie anders heel ghelijck .

Plaetse

Savie als Dioscorides scrijft wast op rouwe steenachtighe plaetsen/ hier te lande worden beyde die gheslachten schier in alle hoven gheplant.

 

Tijt

[287]   Beyde dese Savien bloeyen in Braeckmaent ende in Hoymaent.

Naem

Savie heet in Griecx Elelisphacos. In Latijn ende in die Apoteke Salvia/ van sommighen Corsalvium. In Hoochduytsch Salbey. Hier te lande Savie. In Franchois Saulge.

1   Dat ierste gheslacht wordt nu ter tijt in Latijn gheheeten Salvia minor, Salvia nobilis/ ende van sommighen Salvia usualis. In Hoochduytsch Spitz salbey/ Klein salbey/ Edel salbey en Creutz salbey. Hier te lande Edel savie/ Cruys savie ende Oorkens savie. In Franchois Saulge France.

2   Dat ander gheslacht wordt ghenaempt in Latijn Salvia maior, ende van sommighen Salvia agrestis. In Hoochduytsch Grosz salbey/ Breit salbey. In Neerduytsch grove ende groote Savie. In Franchois grande Saulge.

Natuere

Savie es werm ende drooghe tot in den derden graedt ende wat tsamen treckende van natueren.

Cracht ende werckinghe

A   Savie in wijn ghesoden ende ghedroncken doet die urine lossen ende dat graveel rijsen sterckt dat herte ende es goet tseghen die pijne ende weedom in thooft.

B   Savie es oock seer goet ghegheten ende gebruyckt den vrouwen die bevrucht sijn/ want zy doet als Aetius scrijft die moeder sluyten ende die vrucht groeyen ende sterck worden.

C   Savie maeckt oock die vrouwen seer vruchtbaer/ ende daer om hier voortijts in Egipten naer groote sterften hebben die vrouwen tsap van Savie moeten drincken om dat zy vruchtbaer wesen/ ende veel kinderen voortbringhen souden.

D   Tsap van Savien twee croesen vol met huenich als Orpheus scrijft inghenomen es seer goet den genen die bloet spouwen ende overgeven/ want het stelpt den bloetganck terstont. Dysghelyck stelpt oock die Savie dat bloet dat uut den wonden ende quetsuren loopt ghewreven ende daer op gheleyt.

E   Savie in water ghesoden ende ghedroncken/ gheneest den hoest/ opent die verstoptheyt van der lever/ ende doet die pijne der syden vergaen/ ende met Alsen gesoden stelpt zy dat root melizoen.

F   Savie es oock goet op die wonden gheleyt/ ende op die beten van den fenijnnighen ghedierten/ want zy gheneest ende suyvert die selve.

G   Die wijn daer Savie in ghesoden es verdrijft dat iuecksel van den scamelijcken leden als zy daer mede ghewassen worden.

 

^Naar het begin van deze pagina