Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 2 capitel 92, bladzijde 330-331  Zie volgende pagina »

Van Peucedanum.   Cap. xcii.

1  

Peucedanum officinale - Varkensvenkel

Tfatsoen

Peucedanum officinale - Varkensvenkel

Peucedanos, Bonus genius, Pinastellum stataria, Foeniculus porcinus (Peucedanum), Verckens venckel (Solferwortel)

  • 1644 Vlaams: Venckel (Verckens-)
  • 1616 Latijn: Peucedanum
  • 1554/1557: Bonus genius, Fenoil de porceau, Foeniculus porcinus, Harstrang, Peucedanon, Peucedanum, Pinastellum, Queuë de pourceau, Racine soulfreuse, Schwebelwurtz, Sewfenchel, Stataria, Venckel (Verckens-)

[330]   Dit cruyt heeft eenen dunnen teeren gheknoopten steel/ daer aen wassen bladeren die meerder ende grooter sijn dan die bladeren van Venckel/ den bladeren van den Pijnboomen aensienlijck. Op dopperste van den stelen wassen ronde croonkens voortbringhende geele bloemkens ende daer naer breet saet. Die wortel es dick seer lanck/ van buyten swert van binnen wit/ sterck van reucke ende vol geel saps den solfer van smaecke niet ongelijck/ ende bringht aen dopperste buyten der aerden veel hayrs voort ghelijck die wortelen van Libanotides daer af hier voor ghescreven es/ daer tusschen die stelen ende bladeren groeyen.

Plaetse

Dit cruyt wast op die hooghe gheberchten in Duytschlant ende sommighe andere landen. Hier te lande worddet in der cruytliefhebbers hoven ghesaeyet.

Tijt

Peucedanum bloeyet in Hoymaent ende in Ooghstmaent.

Naem

Dit cruyt wordt gheheeten in Griecx Peucedanos. In Latijn ende in die Apotheken Peucedanum/ van sommighen oock Agathos daemon, id est, bonus genius/ Pinastellum stataria ende Foeniculus porcinus. In Hoochduytsch Harstrang/ ende van sommigen Schwebelwurtz/ Seufenchel/ dat es Solferwortel ende Verckens venckel. In Franchois Peucedanon.

Natuere

Dit cruyt ende sonderlinghe tsap van der wortel es werm in den tweeden graedt.

 

[331]   ende drooghe tot in tbeghinsel van den derden.

Cracht ende werckinghe

A   Tsap van der wortel van Peucedanum alleen/ oft als Plinius scrijft/ met bitter Amandelen ende Ruyte inghenomen es seer goet tseghen die cortheyt van den adem/ het versuet die pijne ende weedom des buycx/ het sceydt alle winden ende opblasinghen van der maghen/ ende alle inwendighe leden/ het doet die milte cleyn worden/ het maeckt saechten camerganck ende iaecht daer duer af die taye coude fluymen ende die heete geele cholerijcke vochtigheden.

B   Tselve sap in der manieren als voor ghebruyckt doet oock water maken/ ende versuet die pijne ende weedom der nieren ende der blasen/ het verweckt die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen/ het maeckt seer lichten ende veerdighen arbeyt ende het iaeght af die secondine ende die doode vruchten.

C   Tsap van Peucedanum met een morw ey inghenomen gheneest den hoest.

D   Tselve sap voor die nuese ghehouwen ende gheroken coemt seer te helpen den vrouwen die van dopclimmen vander moeder sieck sijn/ ende maeckt wacker die ghene die met den swaeren slaep bevanghen sijn.

E   Tsap van Peucedanum met olie van Roosen ende azijn vermenght es seer goet tseghen die groote rasernie/ Phrenitides in Griecx gheheeten/ verouderde groote pijnen ende swijmelinghen in thooft/ swaere becommerlijcke ongheruste slapen/ ende tseghen die vallende sieckte op thooft ghestreken.

F   Iten tselve sap in der manieren als voor ghebruyckt gheneest die lammicheyt/ cramp ende die vercrompen oft ghespannen zenuwen/ ende alle coude oude pijnen/ ende sonderlinghe die pijne vander hopen die men Sciatica heet.

G   Tsap van Peucedanum op gloeyende colen ghebrant veriaecht met sijnen roock die slanghen en alle fenijnnighe cruypende dieren.

H   Tselve sap in die gaten van den quaden tanden ghestreken beneempt die tantsweer/ ende met olie van Roosen vermenght versuetet die pijne der ooren daer in ghedruypt.

I   Dit sap es oock seer goet op die ghescuertheyt der ionghe kinderen ghestreken ende op die hooch uutwassende navelen ghebonden.

K   Die wortel van Peucedanum es den sape van werckinghen ghelijck maer niet heel zoo sterck/ ende noch tot allen den ghebreken daer tsap inghenomen goet toe es/ in water ghesoden worden ende zoo ghedroncken.

L   Die selve wortel ghedroocht/ suyvert die oude vervuylde sweeringhen ende doet die quade scelferen van den beenderen lichtelijck sceyden ende bringht die open gaten tot sluyten daer in ghestroyet.

M   Die wortel van Peucedanum es oock seer goet vermenght in alle salven ende plaesteren tot verwerminghe van eenich ledt des lichaems dienende.

N   Die selve wortel van Peucedanum ghedroocht ende met olie van Dille vermenght verweckt dat sweet op tlichaem ghestreken.

 

^Naar het begin van deze pagina