Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 6, bladzijde 357-358   Zie volgende pagina »

Van Speerwortele.   Cap. vi.

1  

Dracunculus vulgaris - Drakenwortel

Tfatsoen

Dracunculus vulgaris - Drakenwortel

Foto Luc Regniers

Foto Luc Regniers

Foto Luc Regniers

Dracontion, Dracunculus, Luf (Serpentaria maior), Speerwortel(e) (Drakenwortele)

  • 1644 Vlaams: Speerwortele (Groote)
  • 1616 Latijn: Dracontium
  • 1554/1557: Colubrina, Drachenwurtz, Dracunculus maior, Drakenwortele, Luf, Schlangenkraut, Serpentaire, Serpentaria, Serpentaria maior, Serpentine, Serpentine (grande), Speerwortele

[357]   Speerwortele heeft eenen dicken effenen kalen ronden steel/ met vele roode stipkens ende plecxkens ghelijck een slanghe besprenckelt. Die bladeren sijn in veel andere bladeren verdeylt/ ende elck besonder bladt es lanck ende smal ghelijck Parich oft Sulcker bladeren ende sijn op deynde crom ende omghebooghen. Op dopperste van den stelen wast een tsamen ghedronghen druyfke ghelijck aen Aron dat ierst gruen es ende daer naer geel root wordt/ seer heet ende scerpe van smaecke. Die wortel es ront ende wit met een teere scorsse bedeckt.

Plaetse

Speercruyt wast gheerne in lomberachtighe plaetsen/ ende wordt hier te lande in der cruytliefhebbers hoven gheplant.

Tijt

Speercruyt bloeyet in Hoymaent/ ende in Ooghstmaent worden sijn druyfkens rijp.

Naem

Dit cruyt heet in Griecx Dracontion. In Latijn Dracunculus. In die Apoteke Serpentaria maior/ van Serapio Luf. In Hoochduytsch Schlangenkraut/ Drachenwurtz. Hier te lande Speerwortel ende Drakenwortele. In Franchois Serpentaire/ Serpentine.

Natuere

Dit cruyt ende sonderlinghe die wortelen ende vruchten sijn werm ende drooch tot in den derden graedt.

 

Cracht ende werckinghe

[358]   A   Die wortel van desen cruyde ghesoden oft ghebraden ende met huenich vermenght es goet gheleckt den ghenen die cort van adem ende van borsten sijn/ die hoesten en kichen/ ende die met catarren dat es vloet van vochticheyt uut den hoofde op die borst slinckende gequelt sijn/ ende die eenich ledt vercrompen oft gespannen hebben/ want zy verdeylt/ rijpt/ ende doet sceyden alle grove taye vochticheyt/ ende suyvert alle inwendighe leden.

B   Tselve doet oock dese wortele drije oft vier mael versoden tot dat huer scerpheyt vergaen es/ ende met die spijse ghegheten als Galenus scrijft.

C   Dese wortel ghedroocht ende met huenich vermenght/ suyvert die quade voortsetende sweeringhen ende dyerghelijcke wederspannighe ulceratien/ sonderlinghe als die wortel van Bryonia daer toe ghedaen wordt/ ende verdrijft alle witte scelferachtighe lelicke plecken van des mensen lichaem als zy daer mede bestreken worden.

D   Tsap van den wortelen scerpt dat ghesichte ende neempt alle scellen ende letsel van den ooghen af ende dient seer wel met die collyrien ghemenght.

E   Tselve sap met olie in die ooren ghedruypt beneemt die pijne ende weedom der selver.

F   Die vruchten van dese Speerwortel ghenesen die quade sweeringhen ende bijten af dat overvloedich vleesch dat binnen der nuese groeyet/ en sijn goet tot den cancker ende dyerghelijcke quade sweeringhen ghebruyckt.

G   Die bladeren van desen cruyde noch groen wesende sijn goet gheleyt op die versche wonden/ maer als die selve drooch sijn zoo en dienen zy daer toe niet.

H   Men scrijft oock desen bladeren toe dat zy verschen keese bewaeren dat hy niet en argere oft en verotte als hy tusschen dese bladeren gheleyt wordt.