Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 13, bladzijde 369-370   Zie volgende pagina »

Van Madelgheer.   Cap. xiii.

1  

Gentiana cruciata - Kruisbladgentiaan

Tfatsoen

Gentiana cruciata - Kruisblad-gentiaan

Cruciata, Chiliodynamis, Phyteuma Dioscoridis, Crateogonon, Struthion, Madelgheer (Cruyswortel, wildt Gentiaan)

  • 1644 Vlaams: Gentiaen (Kleyne), Kruyswortel, Madelgeer
  • 1616 Latijn: Cruciata sive Gentiana minor
  • 1554/1557: Chiliodynamis, Crataeogonon, Crateogonon, Croisée, Cruciata, Gentiane sauvage de C. Gesnerus, Madelgheer, Modelgeer, Phyteuma Dioscoridis, Speerenstich, Strution

[369]   Madelgheer heeft ronde ende gheknoopte stelen/ daer aen wassen langhe smalle dicke bladeren/ altijt twee tseghen een staende/ ende ter eerdewaerts een luttel omgebuyght/ tusschen den welcken aen dopperste van den stelen voortcomen ses oft seven blauwe bloemkens ghelijck hole scellekens gheformeert/ uut gruene huyskens sluypende. Die wortel es lanck wit in dmiddel cruyswijs duersteken.

Plaetse

Dit cruyt wordt in Duytschlant op rouwe ongheboude plaetsen ghevonden.

Tijt

Madelgheer bloeyet in Hoymaent ende in Ooghstmaent.

Naem

Dit cruyt heet in Hoochduytsch Modelgeer ende Speerenstich. Hier te lande Madelgheer/ ende wordt van sommighen in Latijn gheheeten Cruciata/ dat es Creutzwurtz Cruyswortel/ van anderen Chiliodynamis/ die derde maken daer af dat Phytemua Dioscoridis. Eenighe oock Crateogonon. Sommighe Struthion. Conradus Gesnerus meynt dattet een wildt gheslacht es van Gentiane/ ende dyens meyninghe dunckt ons der waerheyt meest ghelijck.

Natuere

Die bitteren smaeck van desen cruyde tuyght dat dit cruyt werm ende drooch es ende der Gentiaen van natueren niet seer onghelijck.

 

 

Cracht ende werckinghe

[370]   A   Die bladeren oft wortelen van Madelgheer ghesoden ende gedroncken sueveren die borst/ ende doen die taye fluymen die daer op vergaert ligghen lossen ende ruymen/ ende sijn goet ghebruyckt den ghenen die met eenighe vallende sieckte besmet sijn.

B   Dit selve cruyt es oock seer goet tseghen alle fenijn vergiftheyt/ quade lochten ende pestilentiale sieckten/ in der maniere als voor oft gepoedert ende alzoo ingenomen.</