Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Delphinium staphisagria - Rozijnridderspoor (Staverkruid, Staverzaad)

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 43 Bladzijde 414

Tfatsoen

Delphinium staphisagria - Rozijnridderspoor (Staverkruid, Staverzaad)

Staphis agria, Herba pedicularis, Pituitaria, Phthiroctonon, Phthirion (Staphis agria), Luyscruyt (Luysemorder) fijn gemaakt zaad: Luysepoeder 1644 Vlaams: Luyscruydt 1616 Latijn: Staphis agria 1554/1557: Herba pedicularis, Herbe aux pouilleux, Leuszkraut, Luyscruyt, Pituitaria, Speichelkraut, Staphis agria, Staphisaigre, Tue poux

[414]   Luyscruyt heeft rechte donckergruene stelen daer aen bladeren wassen in vijven sessen oft seven ghesneden den bladeren van wilden Wingaert schier ghelijck. Die bloemen comen op corte steelkens voort ende sijn schoon hemelblauw in vijf oft ses bladerkens verdeylt. Ende als die vergaen zoo volghen daer besloten hauwkens daer in drijecantich bruyn saet leet dat scerp ende brandende in die mont es. Die wortel es houtachtich ende slecht.

Plaetse

Luyscruyt wordt hier te lande in der cruytliefhebbers hoven ghesayet/ ende wast gheerne in lomberachtighe plaetsen.

Tijt

Luyscruyt bloeyet in dmiddel van den zoomer.

Naem

Dit cruyt heet in Griecx Staphis agria. In Latijn Herba pedicularis oft Pituitaria/ van sommighen in Griecx Phthiroctonon dat es Luysemorder/ oft Phthirion. In die Apoteke Staphisagria. In Hoochduytsch Leuszkraut ende Speichelkraut. In Neerduytsch Luyscruyt/ ende daer naer tsaet ghepoedert Luysepoeder. In Franchois Herbe aux Pouilleux.

Natuere

Luyscruyt ende sonderlinghe dat saet es heet tot by den vierden graedt.

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 43 Bladzijde 415

Cracht ende werckinghe

[415]   A   Vijfhien saden van Luyscruyt met Meede inghenomen doen met crachten overgeven ende braken ende iaghen daer duer af taeye grove fluymen.

B   Die selve saden van Luyscruyt met olie vermenght verdrijven die luysen van den hoofde ende van alle plaetsen des lichaems/ ende ghenesen alle quade crauwagien scorftheden ende dat ieucsel.

C   Tsaet van Luyscruyt in azijn ghesoden versuet die pijne ende weedom der tanden in die mont ghehouwen.

D   Dit saet gheknout treckt vele vochticheyt uut den hoofde ende suyvert die herssenen.

E   Als oock met desen sade in azijn gheweyckt die onreyne luysachtighe cleederen bestreken worden zoo vergaen ende sterven die luysen.

Hindernisse

Tsaet van Luyscruyt es der natueren seer hinderlijck die inwendighe leden seer verhittende ende onstekende ende die maghe seer beruerende alst inghenomen wordt/ ende in die mont ghehouwen zoo onsteket die mont ende die keele ende daer om en salmen dit saet niet lichtelicken/ dan buyten tslichaems ghebruycken.

Beeteringhe

Men sal tsaet van L