[439] Groot Varen es den Varen wijfken schier ghelijck maer sijn bladeren en sijn niet ghekertelt/ het heeft eenen dunnen rechten drijecantighen steel ontrent een elle lanck/ daer aen over beyde sijden groote bladeren wassen ghelijck vlueghelen uutghespreyt/ ghelijck die bladeren van Boom varen ghesneden. Op dopperste van sommighen stelen wassen rontsomme die selve rouwe ronde corenkens den sade van Bete schier ghelijck. Die wortel es groot ende dick van vele swerte wortelkens duer een ghevlochten vergadert/ in dmiddel wat wits hebbende datmen die keerne van Osmunda heet.
Plaetse
Dit groot gheslacht van varen wast in die bosschen ende in lomberachtighe vochtighe plaetsen.
Tijt
Groote Varen spruyt in Aprill met den anderen Varenen uut ende vergaet tseghen dat die winter aencoemt/ maer die wortel blijft in die aerde duerende.
Naem
Dese Varen wordt nu ter tijt onder die cruytliefhebbers in Latijn gheheeten Osmunda/ van sommighen Filicastrum/ ende van den Alkimisten Lunaria maior. In Duytsch Groot varen oft Wildt varen/ van sommighen Christoffels cruyt.
Van den ouden meesters es dit cruyt hier voortijts in Griecx ende in Latijn Sideritis ghenaempt/ ende es dat tweede gheslacht van Sideritis daer Dioscorides int xxvii cap. libro quarto af scrijft/ want in veel manieren zoo es Osmunda ghelijck der bescrijvinghe van dat ander oft altera Sideritis. Ende oock zoo worden huer hedendaecx van den cruytkenders alle die crachten toe ghescreven/ die Dioscorides den tweeden Sideritis toe ghescreven heeft/ alzoo datmen lichtelijcken mercken kan dat Osmunda die altera Sideritis van den ouders es.
Natuere
Osmunda es werm in den iersten graedt ende drooghe in den tweeden.
Cracht ende werckinghe
A Die oude Meesters scrijven dat Sideritis altera seer goet es tot alle quetsuren ende dattet seer heylsaem van crachten es. Die
experientie van Osmunda hebben scrijven hem die selve cracht ende oock noch meerdere toe/ ende gheven die keerne te
drincken niet alleen den ghenen die van buyten gequetst sijn maer oock den ghenen die ghescuert gheborsten/ gheslaghen oft
anders van binnen onstelt ende ghequetst sijn.
