Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5 Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt Planten Alfabetisch

Deel 6

Sinapis alba - Witte mosterd

Brassica nigra - Zwarte mosterd

Erucastrum nasturtiifolium

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 52 Bladzijde 659

Tgheslacht

Mostaert es twederleye/ Tam ende Wildt/ van den welcken oock die Tamme tweederleye es/ een met grootachtich wit saet/ ende een met cleyn bruyn saet.

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 52 Bladzijde 660

Tfatsoen

Napi, Sinepi, Sinapi (Sinapis, Sinapium), Mostaert

 

Sinapis alba - Witte mosterd Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Sinapi hortense (Eruca), tam(me) Mostaert (wit Mostaert, wit Moestaert) 1644 Vlaams: Mostaertcruydt (Eerste Tam oft Wit) 1616 Latijn: Sinapi sativum alterum [707] 1554/1557: Eruca, Mostaert, Mostaert (wit), Moustarde, Senevé, Senevé blanc, Senevé domestique, Senff, Senff (weisser), Sinapi, Sinapi hortense, Sinapis, Sinapium

[660]   1   Dat tam wit Mostaertcruyt heeft grootachtighe rouwe bladeren den bladeren van Rapen ierst niet seer onghelijck maer mindere/ ende daer naer andere die minder ende meer ghesneden sijn/ aen die steel wassende die rouw hayrachtich ende lanck es/ ende drye oft vier voeten hooch wast/ ende in veel sijde tacxkens hem verdeylt/ lancx die welcke die bloemen groeien die geelachtich sijn/ ende daer naer volghen langhe hayrachtige hauwkens daer tsaet in leyt/ dat ront/ bleeckgeel ende meerder dan raepsaet es/ van smaecke scerp ende heet.

Brassica nigra - Zwarte mosterd Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Sinapi commune, ghemeyn Mostaert (tam Mostaert) 1644 Vlaams: Mostaertcruydt (Tweede Tam oft Ghemeyn) 1616 Latijn: Sinapi sativum prius [706] 1554/1557: Mostaert, Mostaert (ghemeyn), Moustarde, Moustarde de iardin, Senevé, Senevé de iardin, Senevé domestique, Senff, Senff (zamer), Sinapi, Sinapi commune, Sinapis, Sinapium

2   Dat ander Tam gheslacht met den bruynen sade/ dat es die ghemeyne Mostaert es van bladeren stelen ende wasse den voorghescreven ghelijck. Die bloemen sijn geel. Tsaet es bruyn/ cleyn ende minder dan raepsaet/ anders oock scerp ende heet.

Erucastrum spec.

Sinapi sylvestre, wilde Mostaert 1644 Vlaams: Rapen (Wilde Steck-) 1616 Latijn: Napus silvestris [674] 1554/1557: Napi, Napus sylvestris, Naszsteckruben, Naveau, Navet, Navet sauvage, Steckrapen, Steckruben

misschien

Erucastrum nasturtiifolium

(?) 1644 Vlaams: Mostaertcruydt (Wildt) 1616 Latijn: Sinapi silvestre [707] 1554/1557: Mostaert, Mostaert (wilden), Moustarde, Senevé, Senevé sauvage, Senff, Senff (wilder), Sinapi sylvestre, Sinapi, Sinapis, Sinapium

3   Dat Wildt gheslacht heeft oock groote breede seer ghesneden rouwe bladeren ende stelen ghelijck die Tamme/ maer es minder ende en wast zoo hooghe niet. Die bloemen sijn bleeckgeel ghefatsoeneert ghelijck een cruys/ ende daer naer volghen ronde langhe hauwkens die vol roodachtichs saets sijn.

Plaetse

1,2   Die tamme Mostaerden worden in die hoven ende op die velden ghesaeyet.

3   Die wilde groeyet van selfs in steenachtighe ende waeterachtighe plaetsen ende by den weghen.

Tijt

Die tamme ende wilde Mostaerden bloeyen in Braeckmaent ende Hoymaent/ ende leveren ter wijle oock huer saet.

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 52 Bladzijde 661

Naem

[661]   Mostaert wordt gheheeten in Griecx Napy ende Sinepi. In Latijn Sinapi. In die Apoteke Sinapis ende Sinapium. In Hoochduytsch Senff. In Franchois Seneve ou Moustarde.

1   Dat ierste gheslacht wordt ghenaemt Sinapi hortense/ ende in die Apoteken hier te lande Eruca. In Hoochduytsch Weisser Senff. In Neerduytsch wit Moestaert. In Franchois Moustarde blanq.

2   Dat tweede wordt oock ghehouwen voor een Sinapi hortense/ ende wordt nu ghenaemt Sinapi commune. In Hoochduytsch Zamer senff. In Neerduytsch ghemeyn Mostaert/ oft tam Mostaert. In Franchois Moustarde ou Seneve de iardin.

3   Dat Wildt gheslacht wordt nu ter tijtghe.naemt Sinapi sylvestre. In Hoochduytsch Wilder senff. In Neerduytsch Wilden mostaert. In Franchois Moustarde saulvage.

Natuere

Mostaert ende sonderlinghe dat saet es werm ende drooge tot schier in den vierden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Tsaet van Mostaert met azijn vermenght ende cleyn ghemalen es een goede sause/ dienende tot alle herde ende rouwe spijsen tzy vleesch oft visch/ want het doet die selve verteeren/ ende es der maghen goet die selve verwermende/ ende maeckt lust om eten.

B   Tselve saet es goet in die spijse ghebruyckt den ghenen die cort van adem ende verstopt van borsten sijn/ want het doet die taeye fluymen die de borste verladen rijsen ende rijp worden.

C   Alsmen tsaet van Mostaert in den mont neempt ende knouwt/ zoo trecket uut den hoofde alle taeye slijmicheyt ende purgeert die herssenen/ ende versuet die pijne ende weedom van den tanden. Tselve doetet oock met huenich water vermenght in den mont ghehouwen oft ghegorgelt.

D   Tsaet van Mostaert met huenich ende azijn ghegorgelt gheneest den huygh/ ende verdrijft dat gheswil van der keelen ende van den amandelen.

E   Tot den selven ghebreken als sy veroudert ende verhert sijn/ es dat sap van Mostaertsaet met huenich water goet ghegorgelt/ want het doet die herde gheswillen van den amandelen ende van der keelen sceyden ende vergaen.

F   Dit selve saet gheneest oock die coude cortsen met Meede oft huenich water ghedroncken/ ende verweckt die natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen/ ende doet dat water ende die urine lossen.

G   Tsaet van Mostaert in die nuese ghedaen/ doet niesen/ ende es mits dyen goet den ghenen die de vallende sieckte hebben/ ende den vrouwen die van der moeder sieck sijn om die tot huer selven doen te comen.

H   Mostaertsaet met vijghen vermenght verdrijft dat tuuten van den ooren/ ende es goet tseghen die doofheyt ghelijck een plaester op die ooren gheleyt.

I   Tsap van Mostaertsaet in die sonne ghedrooght/ ende daer naer met huenich vermenght/ maeckt claer ghesichte/ ende verdrijft die rouwicheyt van den winbrauwe daer op ghestreken.

K   Een plaester van Mostaertsaet met vijghen ghemaeckt es seer goet op thooft gheleyt den ghenen die met eenen swaeren slaep (daermense niet af ontwecken en kan) bevanghen sijn. Item tot die pijne ende weedom van der hopen diemen sciatica nuempt/ ende tot die verherde milte/ es dese plaester oock goet. Ende desghelijcks oock den watersuchtighen op die buyck gheleyt. In somma dese plaester es seer goet tot alle coude ghebreken pijne ende weedommen/ sonderlinghe die veroudert sijn/ want sy verwermt die leden/ ende doet die coude vochticheden sceyden/ ende treckt die selve daer uut.

L   Tsaet van Mostaert met huenich/ versch smout/ oft een dun salfken van was ende olie ghemaeckt/ vermenght gheneest die quade scorftheden daert hayr mede uutvalt van den hoofde/ neempt wech alle vlecken ende sproet des aensichts/ ende verdrijft alle blauw gheslaghen ende ghestooten plecken.

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 52 Bladzijde 662

[662]   M   Tsaet van Mostaert gheneest oock alle quade crauwagien/ ende es goet op die beten van den slanghen ende cruypende ghedierten met azijn vermenght gheleyt.

N   Die roock van Mostaert saet veriaecht alle fenijn ende alle fenijnnighe ghedierten.