Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5 Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt Planten Alfabetisch

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 5 capitel 65, bladzijde 677-679   Zie volgende pagina »

Van Peper van Indien.   Cap. lxv.

1, 2, 3  
Capsicum annuum - Spaanse peper (Chilipeper, Rode peper)

 

Tgheslacht

Van desen Peper vindt men drye gheslachten/ een met middelbaeren langhen ende dicken hauwen/ een met langhen ende smallen hauwen/ ende een met breeden corten hauwen/ anders van wesen ende van fatsoene malcanderen niet seer onghelijck.

Tfatsoen

     Noot: Het gaat hier om drie variëteiten van dezelfde soort.

 

Capsicum annuum - Spaanse peper (Chilipeper, Rode peper)

Capsicum, Zingiber caninum, Siliquastrum, Piperitis, Piper Indianum, Piper Calecuthium, Piper Hispanum, Peper van Indien (Bresilie Peper)

  • 1644 Vlaams: Peper (Bresilie-) met langhe rechte hauwen, Peper van Indien (Peper van America)
  • 1616 Latijn: Capsicum oblongioribus siliquis [716]
  • 1554/1557: Capsicum, Capsicum latum, Capsicum oblongius, Peper (Bresilie-), Peper van Indien, Pfeffer (Calecutischer), Peper (Indianischer), Piper Calecuthium, Piper Hispanicum, Piper Indianum, Piperitis (Plinius), Poyvre d'Espaigne, Poyvre d'Inde, Poyvre d'Inde (large), Poyvre d'Inde (long), Siliquastrum (Plinius), Zingiber caninum (Avicenna)

 

Capsicum annuum - Spaanse peper (Chilipeper, Rode peper)

Capsicum oblongius, lanck Peper van Indien

  • 1644 Vlaams: Peper (Bresilie-) met langhe rechte hauwen, Peper van Indien (Peper van America)
  • 1616 Latijn: Capsicum oblongioribus siliquis [716]
  • 1554/1557: Capsicum, Capsicum latum, Capsicum oblongius, Peper (Bresilie-), Peper van Indien, Pfeffer (Calecutischer), Peper (Indianischer), Piper Calecuthium, Piper Hispanicum, Piper Indianum, Piperitis (Plinius), Poyvre d'Espaigne, Poyvre d'Inde, Poyvre d'Inde (large), Poyvre d'Inde (long), Siliquastrum (Plinius), Zingiber caninum (Avicenna)

 

 

Capsicum annuum - Spaanse peper (Chilipeper, Rode peper)

 

Capsicum latum, breet Peper van Indien

  • 1644 Vlaams: Peper (Bresilie-) met langhe rechte hauwen, Peper van Indien (Peper van America)
  • 1616 Latijn: Capsicum oblongioribus siliquis [716]
  • 1554/1557: Capsicum, Capsicum latum, Capsicum oblongius, Peper (Bresilie-), Peper van Indien, Pfeffer (Calecutischer), Peper (Indianischer), Piper Calecuthium, Piper Hispanicum, Piper Indianum, Piperitis (Plinius), Poyvre d'Espaigne, Poyvre d'Inde, Poyvre d'Inde (large), Poyvre d'Inde (long), Siliquastrum (Plinius), Zingiber caninum (Avicenna)

[678]   Peper van Indien heeft bruynachtighe viercantighe stelen ontrent eenen voet lanck/ daer aen wassen donckergruene teere effene bladeren/ den bladeren van ghemeyne Nachtschade volnaer ghelijck maer smaelder ende scerper. Tusschen die bladeren op corte dicke steelkens wassen die bloemen/ die ghemeynlick vijf oft ses bladerkens hebben/ ende wit van verwen sijn met een groen sterreken in dmiddel. Naer die bloemen zoo coemen die hauwen voort/ die effen ende cael sijn/ ende van verwen ierst eer sy rijp sijn gruen/ ende naermaels root oft doncker bruyn/ van fatsoene aen dat ierste gheslacht ontrent eenen vingher lanck/ aen tweede langher ende smalder/ aen tvierde breet cort ende ront. Ende in dese hauwen leet dat saet/ dat bleeckgeel/ breet/ heet ende scerp van smaecke ghelijck Peper es.

Plaetse

Dit cruyt en wast hier te lande van selfs niet/ maer wordt van sommighen cruytliefhebbers gheplant/ ende met groote sorghe ende neersticheyt bewaert.

Tijt

Hier te lande wordden die vruchten van desen Peper in den Herfst ende schier ontret den winter rijp.

Naem

Dit vremt cruyt wordt ghenaempt van Actuarius in Griecx Capsicon. In Latijn Capsicum/ van Avicenna Zingiber caninum/ van Plinius als sommighe meynen Siliquastrum ende Piperitis/ nu ter tijt Piper Indianum, Piper Calecuthium en Piper Hispanum. In Hoochduytsch Indianischer pfeffer/ Chalechutischer pfeffer. In Neerduytsch Peper van Indien/ ende Bresilie Peper. In Franchois Guinee ou Poyure d’Inde.

Natuere

Peper van Indien es heet ende drooch tot in den derden graedt.

 

 

Cracht ende werckinghe

[679]   A   Tsaet van dese vremden Peper wordt oock tot veel plaetsen in die spijse ghebruyckt ende heeft daer in die selve cracht ende smaeck die dat Peper heeft ende daer en boven maeckt oock die spijse geel schier ghelijck Sofferaen/ ende in dyer manieren ghebruyckt zoo verwermet die maghe ende doet die spijse verteeren.

B   Dit selve saet doet oock scheyden die croppen/ clieren ende alderhande coude gheswel/ ende verdrijft dat sproet ende alle vlecken van den aensicht met huenich daer op gestreken.

Hindernisse

Dit saet es sorghelick dickwils oft veel ghebruyckt want het heeft een verborghen quaetheit in/ daer mede dattet die hond