Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Ribes uva-crispa - Kruisbes

• Cruijdeboeck deel 6 capitel 22 Bladzijde 737

Tfatsoen

Ribes uva-crispa - Kruisbes

Grossularia, vruchten: Uva crispa, Grossula, Stekelbesien (Kroesbesien, Knoeselen) 1644 Vlaams: Croesbesien, Kroeselen, Stekelbesien 1616 Latijn: Uva crispa [748] 1554/1557: Groiselier, Groiselles, Grossula, Grossularia, Knoeselen, Kreuszbeer, Kroeselbesien, Kruselbeer, Stekelbesien, Uva crispa

[737]   Stekelbesien es een houtachtich stekende ghewas/ ontrent drye oft vier voeten hoogh wassende/ ende heeft veele wittachtighe tacxkens ende rijskens met vele seer scerpe stekende dorekens besedt/ daer aen wassen licht gruene/ saechte/ breedachtighe ende rondachtighe bladerkens/ rontsomme schier ghelijck een Wijngaerts bladt ghesneden. Tusschen die bladeren wassen die cleyne bloemkens/ ende daer naer ronde besiekens/ die als sy rijp gheworden sijn/ claer doorschijnende ende geelachtich oft wat roodachtich van verwen/ ende van smaecke wat suetachtich. Die wortel es dun hert ende houtachtich met vele aenwassende faselinghen.

Plaetse

Stekelbesien haghe wordt hier te lande al om ende schier in alle hoven/ aen die canten van den hoven/ ende aen die tuynen ende haghen gheplant.

Tijt

Die Stekelbesien haghe wordt seer vroech in Meerte/ dicwils oock in Sporckelle gruen/ in Aprill comen die bloemen voort/ in Meye die besien/ die dan in die spijse seer ghebruyckt worden/ In deynde van Braeckmaent worden die vruchten rijp.

Naem

Die Stekelbesien haghe wordt nu ter tijt in Latijn gheheeten Grossularia. In Franchois Groisselier. Die vrucht wordt ghenaempt in Latijn Uva crispa/ ende van sommighen Grossula. In Hoochduytsch Kruszbeer ende Kruselbeer. In Neerduytsch Stekelbesien/ oft Kroesbesien/ tot sommighe plaetsen oock Knoeselen. In Franchois Groisseletz.

• Cruijdeboeck deel 6 capitel 22 Bladzijde 738

Natuere

[738]   Die vrucht eer sy rijp es (alzoo zy meest ghebruyckt wordt) es cout ende drooghe tot in den tweeden graedt/ ende tsamen treckende/ van natueren den onrijpen Wijnbesien volnaer ghelijck.

Cracht ende werckinghe

A   Die onrijpe Stekelbesien inghenomen stelpen den loop des buycx/ ende alle bloetganck/ ende sonderlinghe dat sap daer af ghedroocht.

B   Die selve besien sijn oock goet gheleyt op alle heete vierighe sweeringhen ende gheswillen ende op dwilt vier. Tot den selven dienen oock die bladeren maer niet zoo wel.

C   Die onrijpe besien in die spijse ghebruyckt maken lust ende appetijt om eten/ sy vercoelen die heete maghe ende levere/ ende doen vergaen die overvloedighe inwendighe hitte/ ende sijn seer goet ghebruyckt den ghenen die cortsachtich sijn.

D   Die ionghe bladerkens als zy ierst uutcomen rouw gegheten doen water maken/ ende sijn goet inghenomen den ghenen die met den graveel oft steen ghequelt sijn.