Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 45, bladzijde 768-770   Zie volgende pagina »

Van Mispelen.   Cap. xlv.

1  

Crataegus azarolus - Azarool

 

2  

Mespilus germanica - Mispel

 

Tgheslacht

Mispelen sijn tweederleye als Dioscorides scrijft/ Dierste gheslacht wast op dorenen/ ende dat es noch ter tijt onbekent. Tweede gheslacht dat sijn die ghemeyne Mispelen/ die oock tweederleye sijn/ want sommighe Mispelen sijn cleyn/ ende die sommighe sijn groot/ maer van fatsoene malcanderen ghelijck/ ende daer om soo worden sy oock voor een gheslacht van Dioscorides ghehouwen.

Tfatsoen

 

Mespilos, Mespilus, Mispelboom
(vrucht) Mespilon, Mespilum, Mispele, Mispelen

 

Crataegus azarolus - Azarool

Aronia, Tricoccos, Trigrania, Azarolo ("doornachtigh", "vrucht van desen es cleyn ende ront, ende heeft drye steenkens in")

1   Dierste gheslacht es een dorenachtigh boom/ ende heeft bladeren ghelijck die Sauseboom. Die vrucht van desen es cleyn ende ront/ ende heeft drye steenkens in als Dioscorides scrijft.

Mespilus germanica - Mispel

Epimelios (= Epimelis), Satania, Secanium (= Setanium), Sitanium, ghemeyne Mispelboom ("sonder dorenen", de vrucht is groter met "in dmiddel ... vijf platte steenen")

   Noot: De vruchten van deze boom werden ook Potemispelen genoemd.

  • 1644 Vlaams: Mispelboom (Ghemeynen) (vrucht: Mispele)
  • 1616 Latijn: Mespilus (vrucht: Mespilum) [801]
  • 1554/1557: Epimelis, Mespilum, Mespilus, Mespilus altera, Mispelboom, Mispele, Neffie, Nefflier, Nespel, Nespelbaum, Potemispelen, Setanium, Sitanium

[769]   2   Die ghemeyne Mispelboom/ es een boom sonder dorenen schier ghelijck andere boomen wassende. Die bladeren sijn smalachtich ende langachtich/ minder dan die bladeren van Appelboomen/ rontsomme niet ghekerft. Die bloemen sijn wit ende in vijf bladerkens verdeylt. Naer die bloemen groeyen die vruchten/ die van verwen grauw ende van fatsoene ront sijn/ eenen ronden platachtighen appel niet seer onghelijck/ sommighe cleyn/ sommighe groot/ maer altijt mindere dan een appele/ op dopperste een groote breede cruyne draghende. Ende in dmiddel van desen vruchten ligghen vijf platte steenen/ ende dat es tsaet van den selven.

Plaetse

Die Mispelboom worden in die hoven ende boomgaerden gheplant/ ende wassen oock gheerne op rouwe ongheboude plaetsen/ by den haghen ende dorenen.

Tijt

Die Mispelen bloeyen in Aprill oft Meye/ ende in tlaetste van den Herfst zoo worden sy rijp.

Naem

Die Mispelboom wordt gheheetem in Griecx Mespilos/ In Latijn Mespilus/ In Hoochduytsch Nespelbaum/ In Neerduytsch Mispelboom/ In Franchois ung Nefflier.

Die vrucht wordt ghenaemt in Griecx Mespilon/. In Latijn Mespilum/ In Hoochduytsch Nespel/ In Neerduytsch een Mispele/ In Franchois ung Neffle.

1   Dierste gheslacht es ghenaemt in Griecx Aronia ende Tricoccos/ In Latijn Aronia ende Trigrania.

2   Dat tweede ende ghemeyn gheslacht wordt oock gheheeten in Griecx Epimelios/ ende van sommighen Secanium/ oft als Theophrastus scrijft Satania.

 

 

[770]   Tgroot gheslacht van desen wordt hier te lande Pote mispelen gheheeten.

Natuere

Mispelen sijn cout drooghe ende tsamen treckende van natueren. Ende van ghelijcke natuere sijn oock die bladeren van den Mispelboomen.

Cracht ende werckinghe

A   Mispelen inghenomen maken den buyck hert ende stoppen den loop/ sonderlinghe als sy noch gruen ende hert sijn/ want als sy gheleghen hebben ende morvw gheworden sijn/ zoo en stoppen sy soo seer niet/ ende dan zoo sijn sy bequaemer om eten/ nochtans zoo en gheven sy gheen voetsel oft seer luttel.

B   Die steenen van den Mispelen ghepoedert ende inghenomen breken den steen ende doen dat graveel rijsen als Antonius Musa scrijft.

^Naar het begin van deze pagina