Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe PlantenAlfabetisch
Mispelen sijn tweederleye als Dioscorides scrijft/ Dierste gheslacht wast op dorenen/ ende dat es noch ter tijt onbekent. Tweede gheslacht dat sijn die ghemeyne Mispelen/ die oock tweederleye sijn/ want sommighe Mispelen sijn cleyn/ ende die sommighe sijn groot/ maer van fatsoene malcanderen ghelijck/ ende daer om soo worden sy oock voor een gheslacht van Dioscorides ghehouwen.
Aronia, Tricoccos, Trigrania, Azarolo ("doornachtigh", "vrucht van desen es cleyn ende
ront, ende heeft drye steenkens in")
1 Dierste gheslacht es een dorenachtigh boom/ ende heeft bladeren ghelijck die Sauseboom. Die vrucht van desen es cleyn ende ront/ ende heeft drye steenkens in als Dioscorides scrijft.
[769] 2 Die ghemeyne Mispelboom/ es een boom sonder dorenen schier ghelijck andere boomen wassende. Die bladeren sijn smalachtich ende langachtich/ minder dan die bladeren van Appelboomen/ rontsomme niet ghekerft. Die bloemen sijn wit ende in vijf bladerkens verdeylt. Naer die bloemen groeyen die vruchten/ die van verwen grauw ende van fatsoene ront sijn/ eenen ronden platachtighen appel niet seer onghelijck/ sommighe cleyn/ sommighe groot/ maer altijt mindere dan een appele/ op dopperste een groote breede cruyne draghende. Ende in dmiddel van desen vruchten ligghen vijf platte steenen/ ende dat es tsaet van den selven.
Plaetse
Die Mispelboom worden in die hoven ende boomgaerden gheplant/ ende wassen oock gheerne op rouwe ongheboude plaetsen/ by den haghen ende dorenen.
Tijt
Die Mispelen bloeyen in Aprill oft Meye/ ende in tlaetste van den Herfst zoo worden sy rijp.
Naem
Die Mispelboom wordt gheheetem in Griecx Mespilos/ In Latijn Mespilus/ In Hoochduytsch Nespelbaum/ In Neerduytsch Mispelboom/ In Franchois ung Nefflier.
Die vrucht wordt ghenaemt in Griecx Mespilon/. In Latijn Mespilum/ In Hoochduytsch Nespel/ In Neerduytsch een Mispele/ In Franchois ung Neffle.
1 Dierste gheslacht es ghenaemt in Griecx Aronia ende Tricoccos/ In Latijn Aronia ende Trigrania.
2 Dat tweede ende ghemeyn gheslacht wordt oock gheheeten in Griecx Epimelios/ ende van sommighen Secanium/ oft als Theophrastus scrijft Satania.
[770] Tgroot gheslacht van desen wordt hier te lande Pote mispelen gheheeten.
Natuere
Mispelen sijn cout drooghe ende tsamen treckende van natueren. Ende van ghelijcke natuere sijn oock die bladeren van den Mispelboomen.
Cracht ende werckinghe
A Mispelen inghenomen maken den buyck hert ende stoppen den loop/ sonderlinghe als sy noch gruen ende hert sijn/ want als sy gheleghen hebben ende morvw gheworden sijn/ zoo en stoppen sy soo seer niet/ ende dan zoo sijn sy bequaemer om eten/ nochtans zoo en gheven sy gheen voetsel oft seer luttel.
B Die steenen van den Mispelen ghepoedert ende inghenomen breken den steen ende doen dat graveel rijsen als Antonius Musa scrijft.