Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 68, bladzijde 799-800  Zie volgende pagina »

Van Populierboom.   Cap. lxviii.

  Populus - Populier
1  

Populus alba - Witte abeel

2  

Populus nigra - Zwarte populier

   

Populus tremula - Ratelpopulier 

Tgheslacht

Populierboomen sijn tweederleye/ Die eene wordt gheheeten witte Populier/ ende die andere swerte Populier/ ende beyde dese gheslachten sijn hier te lande seer ghemeyn.

Tfatsoen

Populus - Populier

Populus, Populierboom (Populier, Popelaere)

 

 

Populus alba - Witte abeel

Leuce, Populus alba, Abies (ten onrechte), witte Populierboom (Abeelboom)

  • 1644 Vlaams: Abeelboom, Populier (Witte)
  • 1616 Latijn: Populus alba [835]
  • 1554/1557: Abeelboom, Aubeau, Farfarus, Pappelbaum, Peuplier blanc, Populus alba, Weiszalberbaum, Weiszpopelweyden

1   Die witte Populierboom heeft groote dicke struycken/ van den welcken dat hout wit es ende niet seer hert om snijden oft wercken. Die scorssen sijn wittachtich/ sonderlinghe aen die tacxkens. Die bladeren van desen boomen sijn ierst rondachtich/ den bladeren van Peerboomen niet seer onghelijck maer veel meerder/ ende als sy oudt geworden sijn/ zoo crijghen sy hoecken. Ende dese bladeren sijn op die eene sijde wit saecht ende wollachtich/ ende op die andere sijde effen cael ende gruen/ ende clateren ende gheven gheluyt als sy van den winde tseghen malcanderen ghesmeten worden.

Populus nigra - Zwarte populier

Aegeiros, Populus nigra, swerte Populierboom (Populier, Popelaere)

  • 1644 Vlaams: Popelaer, Populier (Ghemeyne oft Swarte)
  • 1616 Latijn: Populus nigra [836]
  • 1554/1557: Aspen, Peuplier, Popelaere, Popelweiden, Populier, Populus nigra

2   Die swerte oft ghemeyn Populierboom es van struycke tacken ende hout den anderen ghelijck. Die scorssen sijn oock effen. Die bladeren sijn den bladeren van den anderen niet onghelijck/ maer en sijn niet saecht wit oft wollachtich/ ende sy clateren oock als sy van den winde tseghen malcanderen ghedreven worden. Ende eer dese Populiers bladeren voortcomen/ zoo bringht hy cleyne bottekens voort/ die seer wel rieckende sijn/ daer geele lijmachtighe vetticheyt in es/ ende van desen bottekens wordt gemaeckt die salve diemen Populiersalve heet.

Populus tremula - Ratelpopulier

   Noot: Clusius (1557) vermeldt nog de Populus Libyca van Plinius, later bekend als Ratelaer of Rateleer  

  • 1644 Vlaams: Ratelaer, Rateleer
  • 1616 Latijn: Populus Lybica [836]
  • 1554/1557: Populus Libyca (Plinius), Rateleer, Tremble

 

Plaetse

[800]   Beyde dese boomen wassen gheerne in vochtighe neere plaetsen/ als in beempden/ ende by grachten staende ende vlietende wateren.

Tijt

Populierboomen botten in eynde van die Meerte ende in Aprill/ ende dan moetmen die bottekens plucken daer men die Populier salve af maken wildt.

Naem

1   Die witte Populierboom wordt gheheeten in Griecx Leuce/ In Latijn Populus alba/ In Hoochduytsch Pappelbaum/ Weisz Alberbaum/ und Weisz Popelweyden/ Hier te lande Abeelboomen/ ende daer naer van sommighen ongheleerden in Latijn Abies niet sonder groote dwalinghen/ want Abies es een maniere ende gheslacht van Denneboomen/ als wy hier naer verclaren selen.

2   Die ander Populierboom wordt ghenaemt in Griecx Aegeiros/ In Latijn Populus nigra/ In Hoochduytsch Aspen und Popelweiden/ Hier te lande Populier ende Popelaere/ In Franchois Peuplier.

Natuere

1   Die bladeren ende scorssen van den witten Populierboom sijn ghetempert ende middelmatich in wermte ende coude/ maer wat drooghe ende afvaghende.

2   Die bottekens van den swerten ende ghemeyne Populieren sijn werm ende drooghe tot in den iersten graedt ende subtijl van substantien.

Cracht ende werckinghe

A   Die scorssen van witten Populieren in wijn ghesoden/ doen water maken/ ghenesen die coude droppelpisse/ ende sijn goet ghebruyckt den ghenen die dat sciatica/ dat es pijne in die hope hebben.

B   Tsap van den bladeren versuet die pijne ende gheneest die sweeringhen van den ooren/ daer in ghedruypt.

C   Die bladeren ende ionghe bottekens van den swerten Populier/ versueten die pijne van dat fledercijn aen handen ende voeten cleyn ghestooten ende daer op gheleyt.

D   Die salve die van die Populiers bottekens ghemaeckt wordt es goet tot alle verhittinghen/ ende tot alle versche ghe