Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 76, bladzijde 808-809  Zie volgende pagina »

Van Cypressenboom.   Cap. lxxvi.

1  

Cupressus sempervirens - Gewone cipres

 

Tfatsoen

Cupressus sempervirens - Gewone cipres

Cyparissos, Cupressus (Cypressus), Cypressenboom

(vrucht) Nuces cupressi, Pilulae cupressi, Galbuli (Nuces cypressi)

  • 1644 Vlaams: Cypres(se)boom
  • 1616 Latijn: Cupressus [856]
  • 1554/1557: Cupressus, Cypres, Cypressenbaum, Cypressenboom, Cypressus, Dollopffel, Galbuli, Nuces Cupressi, Pilulae Cupressi

[809]   Cypressen hebben dicke rechte ende langhe struycken/ ende daer aen wassen van schier by der aerden tot boven toe/ vele andere dunne tacken/ die huer niet wijt uut en breyden/ maer lancx den boom om hooghe wassen/ alzoo dat den Cypressenboom niet breet en es/ maer smal om hooghe seer lanck opwast. Die scorssen van den Cypressen sijnbruyn/ dat hout es geelachtich/ hert/ dicht/ ende alst drooghe es welrieckende/ sonderlinghe alst ontrent den viere coemt. Die Cypresseboom en heeft gheen sonderlinghe bladeren/ maer inplaetse van den bladeren zoo brenghen die tacxkens vele dunne gruene corte rijskens/ in andere rijskens huer verdeylende die cleyne voukens hebben ghelijck oft sy van vele seer cleyne bladerkens vergaert waren. Die vruchten sijn rondachtighe groote noten/ schier alzoo groot als ghemeyne Pruymen/ die als sy rijp sijn ende drooghe sijn tot veel plaetsen open gaen/ ende daer in leyt plat grauwachtich saet.

Plaetse

Cypressen boomen groeyen gheerne op hooghe berghen/ ende op dorre plaetsen. In neere ende vochtighe plaetsen en willen sy niet wassen.

Tijt

Die bladeren van Cypressen blijven altijt gruen. Die vruchten worden in den Herfst tseghen den winter rijp.

Naem

Dese boom wordt gheheeten in Griecx Cyparissos/ In Latijn Cupressus/ In die Apoteke Cypressus/ In Hoochduytsch Cypressenbaum/ Hier te lande Cypressenboom/ In Franchois Cyprez.

Die vruchten worden ghenaemt in Latijn Nuces cupressi/ Pilulae cupressi/ ende van sommighen Galbuli/ In die Apoteken Nuces cypressi.

Natuere

Die vruchten ende bladeren van Cypressen sijn drooch tot in den derden graedt sonder merckelijcke wermte/ ende tsamen treckende van natueren.

Cracht ende werckinghe

A   Die vruchten van Cypressen inghenomen stelpen den loop des buycx/ ende dat root melizoen/ ende sijn goet tseghen dat bloet spouwen/ ende tot alle bloetganck. Tselve doet oock dat water daer sy in ghesoden sijn ghedroncken.

B   Olie oft salve daer dese vruchten oft die bladeren in ghesoden sijn/ maeckt die maghe sterck/ stilt dat braken/ ende stelpt den camerganck ende alle loop des buycx/ ende dijsghelijcx oock van den scamelijcke leden.

C   Die nootkens van Cypressen ghenesen oock die ghescuertheyt/ als die dermen ghesoncken sijn/ van buyten daer op gheleyt. Tselve doen oock die bladeren.

D   Die quade sweeringhen ende dat quaet vleesch dat in die gaten van den nuese groyet worden oock met dese vruchten ghenesen ende verdreven.

E   Als dese vruchten met drooghe vette Vijghen vermenght worden zoo doen sy die gheswillen van den manlijcken leden sincken/ ende alsmen daer toe heeve menght/ zoo doen sy die croppen ende clieren vergaen daer op gheleyt.

F   Die bladeren van Cypressen met sueten wijn oft huenich water ghesoden ghenesen die droppelpisse ende stelpen alle vloet van der blasen.

G   Dese bladeren cleyn ghestooten/ heylen die versche wonden ende stelpen dat bloeyen daer op gheleyet.

H   Item dese bladeren met bloeme van Gersten mout sijn goet gheleyt op dat wildt vier/ carbonckelen/ ende andere heete voortsetende ende springhende sweeringhen.

I   Die bladeren ende vruchten van Cypressen/ met azijn vermenght maken dat hayr swert.

 

^Naar het begin van deze pagina