[19] selve en gaen zy niet open noch en bloeyen niet/ anders dan zoo voorschreven es. Die wortel es root en vol veeselinghen.
Plaetse
Die Clissen wassen gheerne by den weghen/ aen den canten van den velden/ in ongheboude plaetsen/ en in verdroochde grachten.
Tijt
In Hoymaent ende in Oogstmaent/ zoo coemen beyde die gheslachten van Clissen voort.
Naem
1 Die groote Clissen heeten in Griecx Arcteion/ Arcton/ en Prosopion. In Latijn Personatia/ Personata en Arctium, by Apuleium oock Dardana. In Apoteken Bardana maior en Lappa maior. In Hoochduytsch grosz Kletten/ In Franchois Glouteron ou Gleteron.
2 Die cleyne Clissen worden gheheeten in Griecx Xanthion en Phasganon/ in Latijn Xanthium, in der Apotheken Lappa minor en Lappa inversa/ in Hoochduytsch Betlertsz/ Leusz/ en spitz Kletten/ dat es bedelaers luysen en cleyne Clissen.
Natuere
Groote Clissen zijn verdrooghende ende verteerende. Die cleyne zijn van ghelijcker natueren/ ende daer en boven noch werm.
Cracht en werckinghe
1
A Tsap van den grooten Clissen met huenich ghedroncken/ doet water maken/ en die urina lossen/ ende es seer goet teghen die pijne en weedom der blasen.
B Met ouden wijn ghedroncken eest goet teghen alle beten en steken van alle fenijnnighe ghedierten/
C Die bladeren ghestoten met sout/ zijn seer goet op den beet oft steeck van slanghen/ verwoede honden/ ende andere fenijnnighe ghedierten.
D Tpoeder van den sade xl daghen met seer goeden wijn ghedroncken/ es seer profijtelijck den ghenen die dat Sciatica hebben.
E Die wortel een Drachma (dat es een vierendeel loots) swaer met keernen van Pijnappel nootkens/ ghestooten ende ghedroncken/ es een costelijcke medecijn voor den ghenen die etter en bloet spouwen.
F Zy es oock goet ghestooten ende opgheleyt den ghenen die groote pijne in haer leden hebben/ duer dat die beenen en leden ghebroken ende ghequetst zijn gheweest.
G Die groene bladeren ghestooten ende met wit van den eye ghemenght/ heylen verbrantheyt/ ende zijn goet op alle oude ulceratien gheleyt.
2
H Tsap van den cleynen ghedroncken/ wordt oock ghepresen/ voor den ghenen die van eenighe fenijnnighe ghedierte ghebeten zijn/ ende dijsghelijck oock voor den ghenen die met den steen oft graveel ghequelt zijn/ alsmen het tselve sap met witten wijn in neempt.
I Die cleyne Clissen ghestooten/ zijn goet teghen alle coude gheswellen daer op gheleyt/ want sy verteeren ende doen alle coude vochticheden sceyden en verdwijnen. |