Plantenfoto's

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 36 Bladzijde 64

Tgheslacht

Van dese rouwe hayrachtighe cruyden worden al om tweederleye gheslachten ghevonden/ met naeme versceyden/ want deene wordt Hoenderbeet ende dandere Hoendererve ghenaempt.

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 36 Bladzijde 65

Tfatsoen

[65]   1   Hoenderbeet heeft veele ronde hayrachtighe stelen den Muysoren ghelijck. Sijn bladeren zijn rontachtich rouwe en hayrachtich/ en meest wat ghesneden/ anders den bladeren van Muer niet seer onghelijck. Sijn bloemkens zijn blauw oft purperbruyn/ en daer uut comen cleyn besloten knopkens ende daer in leyt dat saet.

2   Dat ander es den voorschreven van hayrachtighen ghelijck/ maer zijn bladeren zijn langher/ smaelder rontsomme ghekerft. Die bloemkes zijn licht blauw. Tsaet coempt voort in twee breede hauwkens tsamen als een tesken wassende/ ghelijck aen Eerenprijs. Die wortel es dun en faselachtigh.

Onder tgheslachte van Hoenderbeet wordt oock/ niet vergheefs/ Spuerie gherekent/ want die Hoenderen huer saet seer gherne eten ende daer om hebben wy tselve in dit Capittel willen beschrijven.

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 36 Bladzijde 66

[66]  3   Spuerie heeft ronde stelen met drije oft vier knoopkens/ aen den welcken veel cleyne seer smalle bladerkens wassen/ ghelijck een steerre/ rontsomme staen de. Op die toppen van den stelen draghet veel cleyn witte bloemkns/ ende als die vergaen/ zoo comen daer ronde bollekens voort/ ghelijck aen vlas/ daer in leyt dat saet dat swert es. Die wortel es dun en vinghers lanck.

Plaetse

Die twee ierste wassen op donckere onghebouwde plaetsen/ by den weghen en aen die canten van den velden. Die Spuerie wast oock in ghelijcken plaetsen/ ende op die velden daer se ghesayet wordt.

Tijt

Sy bloeyen meest in Meye ende in Braeckmaent.

Naem

1   Die twee ierste van desen cruyden worden in Griecx ende in Latijn Elatine gheheete/ ende van sommighe oock Morsus galinae. Ende daer naer wordt dat ierste gheheeten in Hoochduytsch Hunerbisz. In onse talen Hoenderbeet. In Franchois Morsgeline.

2   Dat tweede heet in Hoochduytsch Hunerferb. In Neerduysch Hoender erve. In Franchois Morsgeline bastarde.

3   Dat derde wordt hier te lande Spuerie gheheeten/ ende daer naer worddet in Latijn Spergula ghenaempt/ by den ouders en in die Apoteken eest onbekent/ ende daer om en hevet anders ghenen naem die ons bekent es.

Natuere

Hoenderbeet es van natueren wat vercoelende/ ende tsamen treckende.

Cracht en werckinghe

A   Hoenderbeet ende Hoender erve/ ghestooten ende met fijn tervwe meel vermenght/

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 36 Bladzijde 67

[67]   zijn seer goet op roode verhitte/ ende loopende ooghen ghelijck een plaester gheleyt.

B   Die selve cruyden ghesoden ende ghedroncken/ stelpen den loop des buycx ende dat crimpsel.

C   Spuerie es een goet voeder voor ossen en koeyen/ ende doet die koeyen veel melcx gheven/ ende anders en es van huerder cracht niet bevonden.