Plantenfoto's

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 49 Bladzijde 91

Tgheslacht

[91]   Onder den naem Melissa wordt nu ter tijt begrepen dat recht Melisse/ dat huenich bloeme ghenaempt es/ ende dat valsch Melisse Confilie de greyn gheheeten/ ende oock van sommighen dat Hertsghespan/ die altsamen den Andoren wat ghelijck zijn.

Tfatsoen

1   Dat recht Melisse heeft viercantighe stelen/ en swertgruene bladeren/ den swerten Andoren ghelijck/ maer meerder/ teerder/ ende niet hayrachtich/ van ruecke liefelijcke ende ghelijck een Citroen rieckende. Die bloemen zijn lijfvervwich. Die wortel es slecht/ hert ende houtachtigh.

2   Dat ander gheslachte van Melisse es den swerten Andoren oock wat ghelijck. Sijn stelen zijn viercantich/ zijn bladeren swertgruene ende rontachtich/ seer vremt/ sterck/ ende onliefelijck van ruecke. Die bloemen zijn wit oft bleeckgeel. Die wortel heeft veele veselinghen herwaerts ende derwaerts cruypende/ ghelijck die wortelen van Netelen.

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 49 Bladzijde 92

[92]   3   Hertsghespan heeft oock viercantighe bruyne stelen met veele ledekens/ daer aen wassen groote swertgruene breede ghekerfte bladeren/ den bladeren van Netelen by naer gelijck maer breeder swerter ende dieper ghekerft.
Die bloemen zijn den dooven Netelbloemen van fatsoene ghelijck maer mindere van binnen purpurachtich/ van buyten witachtich en hayrich/ die wortel es crom met veele veeselinghen.

Plaetse

Dierste van desen cruyden wast in sommighe bosschen/ tweede en derde in ongheboude plaetsen by oude mueren ende weghen/ ende worden in die hoven gheplant.e

Tijt

Zij bloeyen in Braeckmaent ende in Hoymaent.

Naem

1   Die rechte Melisse heet in Griecx Melissophylon en Meliphyllon. In Latijn Apiastrum Melittaena en Citrago. In der Apoteken eest onbekent. In Hoochduytsch Honigblum/ dat is huenich bloeme.

2   Dat ander heet heden daechs in die Apoteke Melissa/ ende wordt voor dat oprecht Melissen niet sonder dwalinghe vanden ongheleerden Apotekers ghebruyckt. In Hoochduytsch heetet Wantzenkraut/ Melissenkraut/ en Mutterkraut. In Neerduysch Confilie de greyn en Melisse. In Franchois Melisse.

3   Tderde wordt heden daechs Cardiaca in Latijn gheheeten. In Hoochduytsch Hertzgesperr/ en Hertzghespan. In Franchois Agripaulme.

Natuere

Dese cruyden sijn werm ende droech in den tweeden graet/ den Andoren wat ghelijck maer in alle manieren onstercker ende min crachtich.

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 49 Bladzijde 93

Cracht en werckinghe

[93]   A   Melisse met wijn ghedroncken/ es goet teghen die beten ende steken van die fenijnnighe ghedierten: Sy sterckt dat herte ende verdrijft die swaermoedicheyt/ als die medecijns nu ter tijt van huer schrijven.

B   Melisse mach tot alderhande ghebreken ghebruyckt worden/ daer wit Andoren goet toe es/ hoe wel dattet in alle manieren veel onstercker es/ alzoo datmen inder medecijnen als Galenus en Aegineta schrijven/ Melissa niet en behoort te ghebruyckene/ dan in ghebreke van Andoren/ in wiens plaetse men altijt die Melisse nemen en ghebruycken mach.

C   Melisse aen die biekorven gheleyt oft ghestreken/ hout die bien by een/ ende doet ander daer by comen/ tselve doen oock dat tweede (als Ruellius) ende dat derde/ als Euricius Cordus schrijven..

2
D   Confilie de greyn es goet ghebesicht ende gheroken den vrouwen die met dat opstijghen van der moeder ghequelt zijn. Tsap van der selver es goet in versche wonden ghedaen/ want het heylt ende gheneest die selve..

3
E   Hertsghespan en wordt in der medecijnen niet ghebruyckt/ nochtans zoo wordet van sommighen hedendaechs seer goet ende sonderlinghe ghepresen teghen die pijne/ weedom/ cloppinghe/ en bevinghe van der herten.