Plantenfoto's

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 81 Bladzijde 149

Tgheslachte

Sluetelbloemen sijn tweederleye van gheslachte/ groot ende cleyne/ die groote sijn tweederleye/ een met geele welrieckende bloemen/ tweede met bleecke bloemen.   

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 81 Bladzijde 150

Tfatsoen

[150]   1   Die groote welrieckende Sluetelbloemen hebben witte ghefroncelde bladeren/ den bladeren van Betonie wat ghelijck maer witter ende meerder en rontsomme niet ghekerft/ tusschen die welcke ronde cale stelen voortcomen ontrent een spanne lanck/ draghende op dopperste een trosken van .ix. oft x. schoene geele welrieckende neerwaerts hanghende bloemkens/ naer die welcke cleyne langachtighe bollekens wassen daer dat saet in leyt. Die wortel es wit en veeselachtich.

2   Die witte Sluetelbloemen sijn den voorghescreven geelen ende welrieckende Sluetelbloemen seer ghelijck/ maer sijn bladeren sijn meerder ende breeder/ ende die bloemen sijn seer bleeck geel/ bycans wit ende sonder eenighen sonderlinghen rueck.

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 81 Bladzijde 151

[151]   3   Die cleyne Sluetelbloemen hebben cleyne witte bladerkens den witte Sluetelbloemen in alder manieren seer gelijck alleen mindere/ tusschen die welcke die steelkens voortcomen voortbringhende elck een bloemken alleene den witten Sluetelbloemkens van fatsoene ruecke ende coluere ghelijck. Die wortel es dun ende veeselachtich/ ghelijck aen die witte Sluetelbloemen.

Plaetse

Die Sluetelbloemen wassen in neere ende vochtachtighe bosschen/ aen die gheberchten hanghende/ ende sommighe oock in die beempden. Die witte sijn hier te lande ghemeyn. Die welrieckende ende die cleyne/ worden in die hoven ghevonden.

Tijt

Dese cruyden bloeyen in Aprill/ somtijts oock in die Meerte.

Naem

Sluetelbloemen worden in Griecx gheheeten Phlomides. In Latijn Verbascula. In die Apoteke Premule veris en Herbae paralysis/ ende van sommighen Arthelicae. In Hoochduytsch Schlusselblumen. In onse tale Sluetelbloemen. In Franchois Coquu.

1   Dat ierste gheslacht wordt gheheeten in Latijn nu ter tijt Herba S. Petri. In Hoochduytsch Himmelschlussel/ S. Peters kraut/ geel Schlusselblumen ende wolrieckende Schlusselblumen/ in Neerduytsch S. Peeters cruyt ende welrieckende Sluetelbloemen.

2   Dat ander gheslacht wordt in die Apoteke ghenaempt Premula veris en Herba paralysis. In Hoochduytsch Weisz Bathonie ende weisz Slusselblumen. In onser talen witte Sluetelbloemen ende oock van sommighen witte Betonie.

3   Dat derde gheslacht wordt gheheeten in Latijn Verbasculum minus/ in die Apoteke Premula veris minor. In Duytsch cleyn witte Betonie/ oft enkel Sluetelbloemen/ ende cleyn Sluetelbloemen.

Natuere

Die Sluetelbloemen sijn drooghe van natueren tot in den derden graet/ sonder merckelijcke hitte.

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 81 Bladzijde 152

Cracht en werckinghe

[152]    Die Sluetelbloemen worden heden daechs met meer andere cruyden in die spijsen ghebruyckt/ maer in der medecynen en hebben zy gheen sonderlinge ghebruyck oft cracht die te achtene sijn.