[156] mueren/ wegen en watergrachten. Dat ander gheslacht wast in die beempden ende donckere neere plaetsen/ ende dat manneken/ wordt meer dan dat wijfken ghevonden.
Tijt
Die Verbenen bloeyen meestal in Hoymaent.
Naem
1 Dat ierste gheslacht van Verbena heet in Griecx Peristereon ende van sommighen Peristereon orthios. In Latijn Verbenaca columbina, columbaris, Herba Sanguinalis, Crista Gallinaceae, Exupera, ende van sommighen Feria oft Ferraria, Trixago, Verbena recta, ende Columbina recta. In die Apoteke Verbena. In Hoochduytsch Verbene Eysenkraut Eyserhart en Eiserich. In Neerduytsch Verbene ysercruyt en yserhert. In Franchois Vervaine.
3 Dat ander gheslacht wordt gheheeten in Griecx Hiera botani/ en nu ter tijt Peristereon hyptios/ van Pythaghoras Erysisceptrum/ van sommighe andere Demetria. In Latijn Sacra herba, Verbenaca supina en Cincinalis/ van Apuleius Licinia, Lustrago, Columbina supina en Militaris. In die Apoteke niet sonder groote dwalinghe Chamedrys oft Chamedryos/ gelijck wy dat in onse Latijnsche annotatien breeder verclaert hebben. In Hoochduytsch Erdtweyranck/ ende van sommighen volghende die dwalinghe van den Apotekers Gamanderlee ende Blauwmenderlijn. In
Neerduytsch macht wel cruypende oft neere Verbene ghenaempt worden.
Natuere
Beyde die gheslachten van Verbena sijn drooghende van natueren.
Cracht en werckinghe
A Die bladeren van dat rechte dat es rechtopwassende Verbene/ oft die wortelen alleene/ oft beyde tsamen in water ghesoden/ sijn seer goet voor die sweeringhen des monts/ ende des tantvleeschs/ alsmen daer mede den mont spoelt.
B Tselve water daer die Verbene oft huer wortelen in ghesoden sijn/ es goet tseghen die tantsweer/ ende maeckt die tanden vast/ dicwils in den mont ghenomen/ ende vijf daghen lanck ghedroncken gheneset dat Crimpsel des buycx.
C Dese Verbena met olie van Roosen ende azijn vermenght oft in olie ghesoden ende op thoot ghelijck een plaester gheleyt/ gheneest die pijne ende weedom des hoofs. Tselve doet oock een cransken van Verbena om thoot ghedraghen als Archigenes scrijft.
D Die bladeren van Verbena met verckens liese vermenght oft met olie van Roosen versueten ende ghenesen die pijne ende weedom der moedere daer op gheleyt.
E Die selve bladeren met azijn vermenght sijn goet gheleyt op dwilt vier/ verergerde ende vervuylde sweeringhen/ ende met huenich ghemengelt ghenesen zy die versche wonde/ ende sluyten die oude.
2
F Die cruypende oft neere Verbene es goet tsegen alderhande fenijn beet ende steeck van slanghen ende andere fenijnnige ghedierten met wijn ghedroncken oft van buyten daer op gheleyt.
G Die bladeren van dese Verbene een vierendeel loots swaer met half zoo veel wieroocx ende met ouden wijn veertich daghen nuchter ghedroncken ghenesen die geelsucht.
H Die bladeren van die neere Verbene met den wortelen in wijn ghesoden es goet tseghen die quade ende voorts etende sweeringhen des monts ende der amandelen/ die mont daer mede ghespoelt.
I Die gruene bladeren ghestooten minderen die ghezwillen/ versueten die pijne van den hittighen apostumatien/ ende suyveren die vervuylde sweringhen daer op gheleyt.
K Van deser Verbene vindtmen ghescreven dat dwater daer zy in gheleyt es/ in die eetcameren ghesprayet/ het gheselcap blijde ende vrolick maeckt.
L Item dat een tacxken met drije ledekens goet es ghedroncken tsegen die derdedaechse cortsen/ ende met vier ledekens oft knoopkens tseghen die vierdedaechse. |