Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 35 Bladzijde 235

Tfatsoen

Iris pseudacorus - Gele lis Foto Luc Regniers Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Gladiolus luteus, Pseudacorus (Acorus), geel Lisch (Bocxboonen) 1644 Vlaams: Lisch (Geel oft Valsch) 1616 Latijn: Pseudoiris 1554/1557: Acorus, Bocxboonen, Drachenwurtz, Flambe bastarde, Gladiolus luteus, Glaieu de marés, Glaieu de riviere, Iris lutea, Lisch (geel), Pseudoacorus, Schwertel (gelb)

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 35 Bladzijde 236

[236]   1   Geel Lisch heeft langhe smalle bladeren den bladeren van Lisch over zee schier ghelijck maer langher ende smalder/ eenen langhen smallen sweerde ghelijckende. Die stelen sijn ront effen ende hol daer die bloemen op voort coemen van coluere geel/ hebbende drije bladerkens nederwaerts hanghende gelijck Tlisch over zee/ ende drije opwaerts wassende die seer cleyn sijn ende veel minder dan die nederwaerts hanghende. Als die bloemen vergaen zoo volgen daer dicke drijecantighe hauwen naer/ daer geel breet saet in leyt. Die wortel is dick herwaerts ende derwaerts wassende/ somtijts met aenhanghende andere cleyne wortelkens/ ende vele veeselinghen/ van binnen lijfvervwich root/ rouw ende tsamen treckende van smaecke.

Gladiolus communis - Byzantijnse gladiool Zie alle foto's van Blaich

Gladiolus, blauw Lisch 1644 Vlaams: Gladiolus (Ghemeynen) 1616 Latijn: Gladiolus 1554/1557: Gladiolus, Gladiolus segetalis, Glaieu, Lingua cervina, Xiphion Overzicht Gladiolus communis op deze site Alle foto's van Gladiolus communis op internet Gladiolus communis bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ Gladiolus communis in Plantago PlantIndex

2   Noch van een ander gheslacht van desen Lische scrijft heer Hieronymus bock/ Dat den desen van wortelen/ bladeren/ ende stelen ghelijck is/ dyens bloemen purpurblauw sijn/ den voorghescreven bloemen anders ghelijck.

Plaetse

Geel Lisch wast hier te lande in vochtighe plaetsen/ ende neere beempden/ ende aen die canten van den vijvers ende staende wateren.

Tijt

Dit Lisch bringht sijn bloemen voort in Meye ende in Braeckmaent.

Naem

Tgeel Lisch wordt nu ter tijt gheheeten in Latijn Gladiolus luteus/ ende is sonder twijfel een gheslacht van Gladiolus/ dat in Griecx Xiphion Phasgonon en Macheronion gheheeten wordt. In die Apoteke wordt dit Lisch gheheeten Acorus ende die wortel daer af/ voor die wortele van den oprechten Acorus ghebruyckt/ niet sonder groote dwalinghe ende achterdeel van den siecken/ ghelijck dat niet alleen van ons/ maer oock van veel gheleerden dees tijts ghescreven is. Die dit Lisch daerom Pseudoacorus dat is valschen Acorus geheeten hebben. In Hoochduytsch heetet geel Schwertel und Drachenwurtz. Hier te lande geel Lisch ende Bocxboonen. In Franchois Glayeul ou Flambe bastarde.

2 Dat ander gheslacht daer Hieronymus Bock af scrijft is sonder twijfel dat recht Gladiolus ende Xiphion daer Dioscorides af scrijft lib. iiii. ende dit wordt in Hoochduytsch gheheeten Blo schwertel/ dat is blauw Lisch.

Natuere

Die wortel van geel Lisch is cout ende drooghe tot in den derden graedt/ tsamen treckende. Der wortelen van Tormentille ende Hertstonghe van natueren seer ghelijck.

Cracht ende werckinghe

A   Die wortel van geel Lisch in water ghesoden ende ghedroncken gheneest dat roode melizoen/ ende stopt alle loop des buycx.

B   Die selve wortele in der selver manieren ghebruyckt/ is goet tseghen dat bloetpissen ende bloetspouwen. Zy gheneest oock die vloet ende die overvloedighe cranckheyt der vrouwen/ ende stelpt alle bloetganck.