Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Hyacinthoides non-scripta - Wilde hyacint

Scilla bifolia - Vroege sterhyacint

Ornithogalum nutans - Knikkende vogelmelk

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 40 Bladzijde 243

Tfatsoen

Jacinten hebben langhe smalle bladeren den bladeren van Pareye ghelijck tusschen den welcken voortcoemt eenen effenen ronden steel/ van boven den middele tot aen dopperste met vele bloemkens ende knoppekens gheladen/ die het opperste van den steelkens nederwaerts weghen. Ende dese bloemkens sijn ront/ lanck/ hol/ van fatsoene den Meyebloemkens niet seer onghelijck maer langer/ van ruecke liefelijck/ van coluere/ som purper/ som sneewit/ som aschvervwich/ som ende aldermeest blauw. Ende als die vergaen zoo comen daer drijcantighe hauwkens naer/ daer in tsaet leyt dat cleyn ende swert is. Die wortel is ront ghelijck een cleyn ayeuyn.

Boven dit gheslacht van Jacinten die doprechte sijn van Dioscorides bescreven zoo worden noch andere bloemkens ghevonden die oock nu ter tijt Jacinten gheheeten ende ghenaempt worden. Die van Hieronymus Bock ende Leonhart Fuchs bescreven sijn ende dese sijn tweederleye.  

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 40 Bladzijde 244

Hyacinthoides non-scripta - Wilde hyacint Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Hyancinthus, Vaccinium, Jacinten (blauw Meyebloemkens) 1644 Vlaams: Hyacinth van Nederlandt (Ghemeynen) 1616 Latijn: Hyacinthus non scriptus 1554/1557: Hyacinthus, Iacinthe, Iacynthe, Jacinten, Meybloemkens (blauw), Vaccinium, Vaciet

[244]    2   Dierste gheslacht heeft niet meer dan twee bladeren den bladeren van loock ghelijck daer tusschen voortcoemt eenen rechten ronden steel/ daer op wassen schoone blauwe ghesterde bloemkens die in ronde knoppekens vergaen. Die wortel is ront ghelijck aen die rechte Jacinten.

Scilla bifolia - Vroege sterhyacint Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Hyancinthi secundum genus, Meertsbloemen 1644 Vlaams: Hyacinth (Ghesterde oft Ster-), Meertsbloemen, Sterrekens 1616 Latijn: Hyacinthus Fuchsii, (Hyacinthus stellatus) 1554/1557: Fleur de mars, Hornungsblumen, Meertsbloemen, Mertzenblumen, Satyrion rouge, Satyrium erythronium

3   Dat ander gheslacht van desen Jacinten heeft drije bladeren den bladeren van den voorghescreven ghelijck/ ghelijck oock die steel ende die wortelen. Die bloemen sijn som wit/ som blauw/ maer bleecker dan die bloemen van den voorghescreven/ anders huer ghelijck.

Ornithogalum nutans - Knikkende vogelmelk

Hyancinthi tertium genus, witte Meertsbloemen

4   Dat gheslacht van Jacinten daer Ovidius/ Theocritus/ Vergilius/ ende som andere Poeten af scriven/ is int Capittel van den Lelien bescreven.

Plaetse

1   Dat ierste gheslacht van Jacinten wast hier te lande aen die canten van den velden ende in dalen van den hooghen corenlanden in sandachtighe aerde/ ende worden tot veel plaetsen by Mechelen ghevonden.

2,3   Die andere gheslachten worden tot sommighe plaetsen van Duytschlant ghevonden.

Tijt

1   Die oprechte Jacinten bloeyen in Meye ende in Braeckmaent. Die andere bloeyen in Sporckelle ende in Meerte.

Naem

1   Dierste gheslacht van desen bloemen wordt in Griecx gheheeten Hyacinthos. In Latijn Hyacinthus en Vaccinium. In Duytsch Jacinten/ van sommigen blauw Meyebloemkens. In Franchois Jacinthe ou Vaciet.

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 40 Bladzijde 245

[245]   2, 3   Die andere bloemen die nu oock voor Jacinten ghehouwen worden/ heeten in Hoochduytsch Hoornungsblumen ende Mertzenblumen. In Neerduytsch Meertsbloemen.

Natuere

Die wortel van Jacinten is drooch tot in den iersten graedt/ ende cout tot in den tweeden. Tsaet is drooch tot in den derden/ middelmatich in coude ende wermte.

Cracht ende werckinghe

A   Die wortel van Jacinten met wijn ghesoden ende ghedroncken stopt den loop des buycx/ doet die urine rijsen ende is goet den ghenen die van feninnighen ghedierten ghebeten sijn.

B   Tsaet is van ghelijcken crachten ende stopt sterckelijcker ende meer den loop des buycx/ het gheneest dat root melizoen/ ende met wijn ghedroncken eest goet tseghen die geelsucht.