 |
Leesmaar.nl |
Sitemap |
Plantaardigheden.nl |
|
| 1554 | Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven) |
| A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ | |
Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen |
|
Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch |
|
| Register van die cracht der Cruyden | |
| * Oude Nederlandse namen | |
| * Project Dodoens | |
| Woordenboek Nederlandsche Taal | |
| Plantago PlantIndex | |
| Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel | |
| Bijgewerkt 18-02-2015 | |
« Cruijdeboeck deel 2 capitel 62, bladzijde 282-284 Zie volgende pagina »
Van Calamentum. Cap. lxii.
Clinopodium - Steentijm, Mentha - Munt, Nepeta - Kattenkruid |
|
| 1 | |
 |
Clinopodium calamintha - Kleine bergsteentijm |
| 2 | |
 |
Mentha pulegium - Polei |
| 3 | |
 |
Nepeta cataria - Wild kattenkruid |
|
De Munten die onder den naem van Calaminthe in Griecx vanden ouders bescreven sijn/ sijn drijerley van geslachte/ besondere ende versceyden hebbende.
1 Dat ierste gheslacht dat Berch calaminte gheheeten mach worden/ heeft herde viercantighe stelen/ met dun teer hayrken becleet. Die bladeren sijn den bladeren van Basilicom wat gelijck/ maer rouwer. Die bloemen wassen aen die stelen tusschen die bladerkens/ alleen aen die eene sijde van den stele wassende. Die wortelen sijn faselachtich. Dit heel cruyt en es den tweeden gheslachten van Calaminthum niet seer onghelijck/ maer het es meerder/ herder van stelen/ rouwer ende bruynder van bladeren ende niet cruypende maer recht op wassende. |
||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||
|
[283] 2 Dat tweede gheslacht dat wilde Poleye gheheeten wordt heeft oock saecht hayrachtighe viercantighe stelen schier lancx der aerden cruypende daer aen wassen altijt twee tseghen een cleyne saechte bladerkens den bladeren van Poleye niet seer onghelijck maer meerder ende witter. Die bloemen wassen met croonkens rontsomme die stelen ende sijn licht purpurblauw van coluere. Die wortel es dun met vele faselinghen.
3 Dat derde gheslacht dat hier te lande Cattecruyt heet/ es der witter wilder Munten als Dioscorides oock scrijft/ niet seer onghelijck/ het heeft viercantighe saechte stelen/ met vele ledekens/ ende uut elck ledt comen twee bladeren deen tseghen dander over ende oock andere steelkens voort. Ende dese bladeren sijn den bladeren van witte water Munte niet seer onghelijck/ maer wat langher ende rontsomme ghekerft/ ghefatsoeneert ghelijck die bladeren van Netelen/ maer saecht ende wit sonderlinghe aen die onderste sijde van den bladeren. Die bloemen wassen met croonkens rontsomme die stelen ende meest aen dopperste. Die wortelen sijn teer ende faselachtich.
1 Dat ierste gheslacht als Dioscorides scrijft/ wast op die gheberchten. Hier te lande worddet in die cruytliefhebbers hoven gheplant. 2 Dat tweede gheslacht wordt hier te lande op die leeghe corenvelden ende op sommighe heuvelen ghevonden. 3 Dat derde gheslacht wast al om in die hoven ende es hier te lande seer wel bekent.
Alle dese gheslachten van cruyden bloeyen meest in Braeckmaent ende in Hoymaent.
Dese soorte van Munten heet in Griecx Calaminthe. In Latijn Calamintha. In die Apoteke Calamentum/ van Plinius ende Apuleius Mentastrum. 1 Dat ierste van desen wordt gheheeten in die Apoteke Calamentum montanum/ dat es berch Calamentum. In Franchois Calament. 2 Tweede gheslacht wordt gheheeten in Griecx Glechon agrion. In Latijn Pulegium sylvestre ende Nepita. In Hoochduytsch Klein bachmuntz/ Wild Poley. Hier te lande wilde Poleye ende Velt munte. In Franchois Poliot saulvage. 3 Tderde gheslacht wordt gheeeten nu ter tijt in die Apoteke Nepita. In Hoochduytsch Katzenmuntz. Hier te lande Cattencruyt/ ende van sommighen Nepte. In Franchois Herbe au Cat.
Dese cruyden sijn werm ende drooghe tot in den derden graedt/ sonderlinghe dat ierste gheslacht/ ende daer af tghene dat op die gheberchten ghevonden wordt.
A Calamentum ende sonderlinghe dat Berch calamantum es seer goet den ghenen die van fenijnnighen ghedierten ghebeten sijn/ tzy ghesoden ende ghedroncken/ oft van buyten op die beten ghestreken oft gheleyt. Tselve cruyt met wijn te voren inghenomen bewaert ende bescermt den mensche van alle hinderlijck fenijn/ het veriaeght oock alle fenijnnighe ghedierten waert gheleyt oft ghebrant wordt. B Calamantum met huenich water ghedroncken verwermt het lichaem/ het verdeylt die grove humueren/ het veriaeght die coude huyveringhen ende doet het sweet voortcomen. Tselve doet het oock alst in olie ghesoden es ende tlichaem daer mede bestreken wordt. C Calamentum in der selver manieren ghedroncken es goet den ghenen die ghevallen/ ghesmeten oft gheborsten sijn om dat gheronnen bloet doen te sceydene/ ende die pijne ende weedom in den buyck hebben/ ende die cort van adem ende verstopt van borsten sijn/ ende die de geelsucht hebben. |
||||||||||||||||||||
|
 |
||||||||||||||||||||
|
[284] D Calamentum met wijn ghesoden ende ghedroncken lost die urine/ verweckt die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen/ ende iaecht af die doode vruchten. Tselve doet zy oock met een pessus van onder ghestelt. E Calamentum es oock seer goet den melaetschen menschen ghegheeten/ als zy weye van suete melck daer op drincken. F Calamentum rouw oft met spijse ghecockt ende ghegheten/ oft met sout ende huenich ghedroncken/ doodet ende iaeght af/ alle manieren van wormen in wat plaetsen des lichaems dat zy ghegroeyet sijn. Tselve doet oock het sap gedroncken/ ende in die plaetsen daer die wormen sijn ghedaen. G Calamentum doet ock die littekenen ende die blauw gheslagen oft gestooten plecken vergaen/ alsmen tcruyt in wijn siedt ende daer mede die plecken dicwils wascht/ oft het cruyt noch versch wesende stoot ende daer op leyt. |
||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||
