Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 7-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 2 capitel 70, bladzijde 294-296  Zie volgende pagina »

Van Dictamus.   Cap. lxx.

1  

Origanum dictamnus - Hopmarjolein

2  

Ballota pseudodictamnus - Kretenzische ballote

3  

Dictamnus albus - Vuurwerkplant

 

Tgheslacht

Dioscorides die oude cruyde meester scrijft van drijerhande Dictamnum/ waer af dat ierste alleen dat oprecht Dictamus es. Dat tweede een valsch Dictamnum. Dat derde een ander gheslacht oock Dictamnum geheeten/ dat bloemen ende saet voort bringht.

Tfatsoen

Origanum dictamnus - Hopmarjolein

Foto Luc Regniers

Dictamnum, Dictamnum creticum, Pulegium sylvestre (Diptamnum),oprecht Dictamnum (Dictamnum van Candien)

  • 1644 Vlaams: Dictamnum (Oprecht), Dictamnum van Candien
  • 1616 Latijn: Dictamnum verum
  • 1554/1557: Dictam, Dictam vray, Dictamnum, Dictamnum Creticum, Dictamus, Diptamum, Pulegium sylvestre

1   Dat ierste gheslacht ende oprecht Dictamnum es als Dioscorides scrijft een heet scerp cruyt der Poleyen van fatsoene seer ghelijck/ maer sijn bladeren sijn meerder ende sijn met een saecht wit wolleken becleet. Ende dit Dictamnum en brenght noch saet noch bloemen voort.

Ballota pseudodictamnus - Kretenzische ballote

Zie alle foto's van Desert

Pseudodictamnum, valsch Dictamnum

  • 1644 Vlaams: Dictamnum (Valsch), Diptam (Valsch)
  • 1616 Latijn: Pseudodictamnum
  • 1554/1557: Dictam bastard, Dictamnum (valsch), Diptam bastard, Diptamum, Fraxinella, Pseudodictamnum, Pseudodictamum nothum, Tragium

Overzicht Ballota pseudodictamnus op deze site

Alle foto's van Ballota pseudodictamnus op internet

Ballota pseudodictamnus bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Ballota pseudodictamnus in Plantago PlantIndex

[295]   2   Dat tweede geslacht dat Pseudodictamnum (dat es valsch Dictamnum) gheheeten wordt/ es den voorghescreven iersten als Dioscorides scrijft seer ghelijck maer niet heet oft scerp op die tonghe/ waer af die figuere hier ghestelt es/ die wij naer dat levende cruyt hebben laten beworpen. Ende dit Dictamnum heeft ronde saechte wollachtige stelen/ daer aen wassen rondachtighe bladerkens den bladeren van Poleye van fatsoene gelijck/ die heel wit wollachtich saecht ghelijck die ionghe bladerkens van wollecruyt sonder rueck/ ende niet scerp maer wat bitterachtich van smaeck sijn.

Dictamnus albus - Vuurwerkplant

Dictamni tertium genus, Dictamnum, Dictamnum non creticum

  • 1644 Vlaams: Dictamnum (Oprecht), Diptam (Witten)
  • 1616 Latijn:
  • 1554/1557: Dictamni tertium genus, Dictamnum, Dictamnum non Creticum

3   Dat derde gheslacht es van fatsoene den tweesten ghelijck/ maer sijn bladeren sijn gruender ende hayrachtigher/ met teer wit saecht hayrken becleet ghelijckende volnaer den bladeren van witte water Munte. Ende dit heel cruyt es seer goet ende liefelijck van ruecke/ tusschen die witte water Munte ende Savie rieckende/ ghelijck oock Dioscorides tuyght.

Plaetse

1   Dat ierste gheslacht ende oprecht Dictamnum wast in Creta dat een eylant der Italiaenscher zee es/ nu ter tijt Candia gheheeten/ ende en wordt in gheen andere landen ghevonden alzoo daer af alle die ouders ghescreven hebben/ ende daer om en eest gheen wonder dattet hier te lande niet ghevonden en wordt/ dan alleen drooghe in sommighe gheleerde neerstighe Apotekers huysen die tselve tot den ghebruyck der medecynen met groote neersticheyt van Candien ghecreghen hebben.

2,3   Die andere twee gheslachten wassen niet alleen in Candien maer oock in vele andere heete landen. Ende beyde dese gheslachten heeft alder ierst in dese Neerlanden vercreghen die groote liefhebber der cruyden Jan van Vreckom die de selve in sijnen seer schoone ende van alle vremden cruyden seer overvloeyende lusthof ghesaeyet ende met neersticheyt ghewonnen/ ende tot my ghesonden heeft.

Naem

1   Dat ierste gheslacht wordt gheheeten in Griecx Dictamos. In Latijn Dictamnum ende Dictamnum creticum/ van sommigen als Dioscorides scrijft Pulegium sylvestre. In die Apoteke Diptamum/ hoe wel nochtans die Apotekers daer voor een ander cruyt ghebruyckt hebben dat gheen Dictamnum es/ maer een gheslacht van Pioenen es/ daer af wy in sijnder plaetsen scrijven selen.

2   Dat tweede geslacht es gheheeten Pseudodictamos/ ende Pseudodictamnum/ dat es valsch Dictamnum.

3   Tderde gheslacht heet oock in Griecx Dictamos in Latijn Dictamnum/ ende mach wel gheheeten worden Dictamni tertium genus/ oft Dictamnum non creticum.

Natuere

Dat oprecht Dictamnum es heet ende drooghe ghelijck Poley maer subtijlder van substantien.

Die andere twee sijn oock werm ende drooghe van natueren maer niet soo seer oft sterck als dat oprecht.

Cracht ende werckinghe

1
A
   Dat oprecht Dictamnum heeft alle crachten ende werckinghen van Poleye ende es beeter ende stercker dan die selve/ het verweckt die natuerlycke cranckheyt der vrouwen ende iaeght af die secondine ende doode vruchten inghenomen ende ghedroncken/ oft van onderen ghestooft/ oft ghelijck een pessus ghesedt. Tselve doet oock die wortel inghenomen die seer heet ende scerp op die tonghe es.

B   Tsap van Dictamus es seer goet ghedroncken tseghen alle fenijn ende beet vanden fenijnnighe ende cruypende ghedierten.

C   Dictamnum es oock soo crachtich tseghen alle fenijn/ dattet met sijnen rueck alleen alle fenijnnighe quade ghedierten veriaecht/ ende die selve oock doodet ende ommachtich maeckt als zy daer mede gheraeckt worden.

 

[296]   D   Tsap van Dictamum es oock seer goet ende sonderlinghe in alle wonden met yseren wapenen gheslaghen/ ende beten van den fenijnnighen ghedierten ghedruypt/ want het reynicht/ suyvert ende gheneest die selve.

E   Dictamum gheneest oock die pijne ende weedom in die milte/ ende doet die milte die groot ende ghezwollen es/ ontzwillen ende cleyn worden tzy van binnen inghenomen/ tzy van buyten daer op gheleyt.

F   Dictamum treckt oock die splinters ende doornen uut/ ghewreven ende op die quetsueren gheleyt.

G   Van Dictamum scrijven die ouders dat die gheyten in Candien als zy met eenige flitsen oft pijlen ghequ