Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 1, bladzijde 349-351   Zie volgende pagina »

Van Osterlucey.   Cap. i.

1  

Aristolochia longa - Langbladige pijpbloem

2  

Aristolochia rotunda - Rondbladige pijpbloem (Bolvormige pijpbloem)

3  

Aristolochia clematitis - Pijpbloem

4  

Aristolochia pistolochia - Pistolochia (pijpbloem)

Tgheslacht

Osterlucey als Dioscorides scrijft es drijerleye van gheslachte/ lanck/ ront/ ende die Clematitis ghenaempt wordt. Die langhe ende ronde sijn nu ter tijt bekent/ tderde gheslacht es onbekent.

Tfatsoen

Aristolochia longa - Langbladige pijpbloem

Aristolochia longa, Aristolochia mas, Dactilitis, Melocarpon, Teuxinon, Herba Sarracenica (Aristologia), langhe Osterlucey (Sarasijns cruyt)
  • 1644 Vlaams: Aristolochia (Langhe), Aristolochia Manneken
  • 1616 Latijn: Aristolochia longa
  • 1554/1557: Aristolochia, Aristolochia longa, Aristolochia mas, Aristolochie, Aristologia, Dactylitis, Melocarpon, Osterlucey, Sarrasine, Teuxinon

1   Die langhe Osterlucey heeft teere dunne steelkens ontrent onderhalve voet hooch daer aen wassen rondachtighe bladeren/ den bladeren van Veyl gelijckende maer wit gruender/ ronder ende stercker van ruecke. Tusschen die bladeren wassen die bloemen die bleeck geel lanck ende hol sijn/ vruchten voortbringhende ghelijck peeren ghefatsoeneert. Die wortel es lanck somtijts vinghers oft duyms dick/ binnen geel/ scerp ende bitter van smaecke/ sterck van ruecke.

Aristolochia rotunda - Rondbladige pijpbloem (Bolvormige pijpbloem)

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

 

 

Aristolochia rotunda, Aristolochia foemina, Chamaemelum, Malum terrae, ronde Osterlucey
  • 1644 Vlaams: Aristolochia (Ronde), Aristolochia Wijfken
  • 1616 Latijn: Aristolochia rotunda
  • 1554/1557: Aristolochia, Aristolochia foemina, Aristolochia rotunda, Aristolochie, Aristologia, Osterlucey, Malum terrae, Sarrasine

2   Die ronde Osterlucey draecht vele teere steelkens van der wortel voortcomende daer aen wassen ronde bladeren ghelijck aen die Veyl ende langhe Osterlucey/ maer ronder

 

[350]    ende swertgruender. Die bloemen sijn wit breet ghelijck eenen hoet. Die wortel groot ront ghelijck een cleyne rape gherimpelt/ van binnen geel/ van ruecke ende smaecke der langher niet onghelijck.

Aristolochia clematitis - Pijpbloem

Zie alle foto's van Blaich

Aristolochia clematitis
  • 1644 Vlaams: Aristolochia (Bijlachtighe)
  • 1616 Latijn: Aristolochia clematitis
  • 1554/1557: Aristolochia, Aristolochia clematitis, Aristolochia longa, Aristolochie, Aristolochie (Tierce espece), Aristologia, Herba Sarracenica, Osterlucey, Sarrasijncruyt, Sarrasine

Overzicht Aristolochia clematitis op deze site

Alle foto's van Aristolochia clematitis op internet

Aristolochia clematitis bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Aristolochia clematitis in Plantago PlantIndex

3   Tderde gheslacht als Dioscorides scrijft heeft teere steelkens/ daer aen oock ronde bladerkens wassen/ ende bloemen den bloemen van Ruyte ghelijckende. Die wortelen sijn lanck ende teer met dicke scorssen bedeckt/ ende dit gheslacht es onbekent.

Aristolochia pistolochia - Pistolochia (pijpbloem)

Zie alle foto's van FloredeFrance

Pistolochia, Polychizon
  • 1644 Vlaams: Pistolochia
  • 1616 Latijn: Pistolochia
  • 1554/1557: Aristolochia, Aristolochie, Aristologia, Osterlucey, Pistolochia, Polyrhizon, Sarrasine

Overzicht Aristolochia pistolochia op deze site

Alle foto's van Aristolochia pistolochia op internet

Aristolochia pistolochia bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Aristolochia pistolochia in Plantago PlantIndex

4   Boven desen bescrijft Plinius noch een vierde gheslacht dat oock nu ter tijt onbekent es/ ende dit es dminste onder die Osterluceyen ende heeft cleyne ronde bladerkens ende vele teere wortelkens niet dicker dan biesen.

Plaetse

1   Die langhe Osterlucey wast gheerne in die wijngaerden ende hooghe wildernissen/ ende wordt tot veel plaetsen van Brabant aen die canten van den hooghen velden ghevonden.

2   Die ronde Osterlucey wast in Languedock op die gheberchten by Montpoliers ende wordt van daeren nu ter tijt Tantwerpen ghebrocht/ daermen die selve in den huysen van den drooghisten te coope vint.

Tijt

Osterluceyen bloeyen in Braeckmaent ende in Hoymaent.

Naem

Dit gheslacht van cruyde heet in Griecx ende Latijn Aristolochia. In die Apoteke Aristologia. In Hoochduytsch Osterlutzey. Hier te lande Osterlucey.

1   Dat ierste geslacht heet in Griecx Aristolochia macra. In Latijn Aristolochia longa/ en Aristolochia mas/ van sommighen Dactilitis/ Melocarpon ende Teuxinon. In Duytsch Langhe osterlucey/ vansommigen hier te lande Sarasijns cruyt. In Franchois Sarrasine/ ende daer naer van sommighen in Latijn Herba Sarracenica.

2   Tweede gheslacht wordt ghenaempt Aristolochia strongyle/ Aristolochia rotunda/ ende Aristolochia foemina/ van sommighen Chamaemelum ende Malum terrae. In Duytsch Ronde osterlucey.

3   Tderde gheslacht wordt gheheeten Aristolochia clematitis.

4   Tvierde wordt van Plinius ghenaempt Pistolochia en Polychizon.

Natuere

Die wortelen van die langhe ende ronde Osterlucey sijn werm ende drooghe tot in den tweeden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Die wortelen van Osterluceyen sijn seer goet tseghen alle vergiftheyt/ beten ende steken van den slanghen met wijn inghenomen ende op die beten gheleyt.

1
B  
Die langhe Osterlucey verweckt die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen ende doet water maken/ ende met peper ende myrrha ghedroncken iaecht sy af die secondine/ doode vruchten ende alle verladentheyt van der moedere. Tselve doet zy oock van onder met een pessus ghesedt.

2
C  
Die ronde Osterlucey es tot den selven saken seer dienstelijck ende daer en boven es zy oock goet tot die corticheyt ende verstoptheyt van den adem/ hick/ pijne ende weedom der sijden/ herdicheyt van der milten/ cramp/ vallende sieckten/ fledercijn/ huyveringhen/ ende den ghenen die van binnen gheborsten oft ghequetst sijn met water ghedroncken.

D   Die ronde Osterlucey treckt ook die scelferen ende ghebroken beenderen/ flitsen/ pijlen/ doornen ende splinters uut met herfst oft terbenthijn/ als Plinius seyt/ vermenght ende op die plaetsen der quetsuren gheleyt.

E   Dese selve wortel reynicht ende suyvert oock alle vervuylde quade wederspannighe sweeringhen ende ulceratien ende doet nieuwe vleesch daer in wassen. Ende sonderlinghe gheneest zy die ulceratien ende ghebreken van den heymelijcken plaetsen alsmense in wijn siedt ende die selve daer mede wasschet.

 

[351]   3
G   
Ronde Osterlucey maeckt oock die tanden schoon ende suyver ende doet die selve vast staen alsmense dicwils met den poeder der selver wrijft.

H   Tderde gheslacht es den voorghescreven van crachten ghelijck maer niet soo sterck als Dioscorides scrijft.

Verkiesinghe

Die ronde Osterlucey es subtijlder van substantien ende crachtiger van wercke seer suyverende/ afvaghende/ reynighende ende alle grove vochticheyt sceydende.

Die langhe en es niet zoo subtijl oft soo seer suyverende maer brenght het vleesch in ulceratien beter voort.

Die Clematitis es die beste van ruecke ende mits dyen tot den salven dienende/ ende anders en es zy niet seer bequaem.

 

^Naar het begin van deze pagina