Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Gentiana cruciata - Kruisbladgentiaan

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 13 Bladzijde 369

Tfatsoen

Gentiana cruciata - Kruisblad-gentiaan Zie alle foto's van Blaich

Cruciata, Chiliodynamis, Phyteuma Dioscoridis, Crateogonon, Struthion, Madelgheer (Cruyswortel, wildt Gentiaan) 1644 Vlaams: Gentiaen (Kleyne), Kruyswortel, Madelgeer 1616 Latijn: Cruciata sive Gentiana minor 1554/1557: Chiliodynamis, Crataeogonon, Crateogonon, Croisée, Cruciata, Gentiane sauvage de C. Gesnerus, Madelgheer, Modelgeer, Phyteuma Dioscoridis, Speerenstich, Strution Overzicht Gentiana cruciata op deze site Alle foto's van Gentiana cruciata op internet Gentiana cruciata bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ Gentiana cruciata in Plantago PlantIndex

[369]   Madelgheer heeft ronde ende gheknoopte stelen/ daer aen wassen langhe smalle dicke bladeren/ altijt twee tseghen een staende/ ende ter eerdewaerts een luttel omgebuyght/ tusschen den welcken aen dopperste van den stelen voortcomen ses oft seven blauwe bloemkens ghelijck hole scellekens gheformeert/ uut gruene huyskens sluypende. Die wortel es lanck wit in dmiddel cruyswijs duersteken.

Plaetse

Dit cruyt wordt in Duytschlant op rouwe ongheboude plaetsen ghevonden.

Tijt

Madelgheer bloeyet in Hoymaent ende in Ooghstmaent.

Naem

Dit cruyt heet in Hoochduytsch Modelgeer ende Speerenstich. Hier te lande Madelgheer/ ende wordt van sommighen in Latijn gheheeten Cruciata/ dat es Creutzwurtz Cruyswortel/ van anderen Chiliodynamis/ die derde maken daer af dat Phytemua Dioscoridis. Eenighe oock Crateogonon. Sommighe Struthion. Conradus Gesnerus meynt dattet een wildt gheslacht es van Gentiane/ ende dyens meyninghe dunckt ons der waerheyt meest ghelijck.

Natuere

Die bitteren smaeck van desen cruyde tuyght dat dit cruyt werm ende drooch es ende der Gentiaen van natueren niet seer onghelijck.

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 13 Bladzijde 370

Cracht ende werckinghe

[370]   A   Die bladeren oft wortelen van Madelgheer ghesoden ende gedroncken sueveren die borst/ ende doen die taye fluymen die daer op vergaert ligghen lossen ende ruymen/ ende sijn goet ghebruyckt den ghenen die met eenighe vallende sieckte besmet sijn.

B   Dit selve cruyt es oock seer goet tseghen alle fenijn vergiftheyt/ quade lochten ende pestilentiale sieckten/ in der maniere als voor oft gepoedert ende alzoo ingenomen.

C   Madelgheer suyvert ende gheneest die wonden ende die quade sweeringhen alsmense wascht met den wijn daer sij in ghesoden sijn/ oft het poeder daer in stroyet.

D   Die swijnherders in Duytschlant gheven dit cruyt ghekapt den verckenen teten ende/ bewaeren die selve daer mede/ van tvier ende alle dyergelijcke ghebreken/ die in tijde van sterften onder die verckenen comen.