|
Tfatsoen
Gentiana cruciata - Kruisblad-gentiaan
|
Cruciata, Chiliodynamis, Phyteuma Dioscoridis, Crateogonon, Struthion,
Madelgheer (Cruyswortel, wildt Gentiaan)
- 1644 Vlaams: Gentiaen (Kleyne), Kruyswortel, Madelgeer
- 1616 Latijn: Cruciata sive Gentiana minor
- 1554/1557: Chiliodynamis, Crataeogonon, Crateogonon, Croisée, Cruciata, Gentiane sauvage de C. Gesnerus, Madelgheer, Modelgeer, Phyteuma Dioscoridis, Speerenstich, Strution
|
[369] Madelgheer heeft ronde ende gheknoopte stelen/ daer aen wassen langhe smalle dicke bladeren/ altijt twee tseghen een staende/ ende ter eerdewaerts een luttel omgebuyght/ tusschen den welcken aen dopperste van den stelen voortcomen ses oft seven blauwe bloemkens ghelijck hole scellekens gheformeert/ uut gruene huyskens sluypende. Die wortel es lanck wit in dmiddel cruyswijs duersteken.
Plaetse
Dit cruyt wordt in Duytschlant op rouwe ongheboude plaetsen ghevonden.
Tijt
Madelgheer bloeyet in Hoymaent ende in Ooghstmaent.
Naem
Dit cruyt heet in Hoochduytsch Modelgeer ende Speerenstich. Hier te lande Madelgheer/ ende wordt van sommighen in Latijn
gheheeten Cruciata/ dat es Creutzwurtz Cruyswortel/ van anderen Chiliodynamis/ die derde maken daer af dat Phytemua
Dioscoridis. Eenighe oock Crateogonon. Sommighe Struthion. Conradus Gesnerus meynt dattet een wildt gheslacht es van Gentiane/ ende dyens meyninghe dunckt ons der waerheyt meest ghelijck.
Natuere
Die bitteren smaeck van desen cruyde tuyght dat dit cruyt werm ende drooch es ende der Gentiaen van natueren niet seer onghelijck. |
|
Cracht ende werckinghe
[370] A Die bladeren oft wortelen van Madelgheer ghesoden ende gedroncken sueveren die borst/ ende doen die taye fluymen die daer op vergaert ligghen lossen ende ruymen/ ende sijn goet ghebruyckt den ghenen die met eenighe vallende sieckte besmet sijn.
B Dit selve cruyt es oock seer goet tseghen alle fenijn vergiftheyt/ quade lochten ende pestilentiale sieckten/ in der maniere als voor oft gepoedert ende alzoo ingenomen. |