Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 14, bladzijde 370-371   Zie volgende pagina »

Van Alantwortel.   Cap. xiiii.

1  
Inula helenium - Griekse alant

Tfatsoen

Inula helenium - Griekse alant

Foto Martin Stevens

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Helenium, Inula, Inula campana, Panaces chironion, Panaces centaurion (Enula campana), Alantwortel (Galantwortele)

  • 1644 Vlaams: Alantwortel, Galantwortel
  • 1616 Latijn: Helenium
  • 1554/1557: Alantwortel, Alantwurtz, Enula campana, Enule campane, Galantwortel, Helenium, Inula, Inula campana, Lyonne, Panaces centaurion, Panaces chironion

Alantwortel heeft groote breede saechte bladeren/ den bladeren van wit Wollecruyt niet seer onghelijck/ maer meerder/ ende tusschen dyen wast eenen dicken ghehayrden langhen steel/ dicwils meer dan eens lancx mans lenghde hooch/ met ghelijcken maer wat minderen bladeren becleet/ daer op aen dopperste wassen schoone groote geele ghesternde bloemen/ van fatsoene den bloemen van Vokelaer ghelijckende/ maer veel meerder/ ende schier een palme van eender hant groot/ ende als zy vergaen zoo veranderen zy in witte wollachtighe hayrkens/ daert saet aenhangt ende mede van winde ghedreven wech vlieght/ gelijck tsaet van distelen. Die wortel es groot dick met aenwassende andere cleyne wortelkens

 

[371]    met een dicke scorsse bedeckt/ van buyten bruyn ende eerdtverwich/ van binnen meest wittachtich/ ende noch versch wesende niet seer sterck van ruycke oft smaecke/ maer als zy drooghe es heel sterck ende aromatisch een vette olieachtighe vetticheyt in hebbende.

2   Dat ander Helenium daer Dioscorides noch af scrijft en es niet bekent/ ende dit heeft teere tacxkens lancx die aerde cruypende met cleyne bladerkens ghelijck Linsen becleet. Die wortel es wittachtich vinghers dick/ boven breet ende onder smal.

Plaetse

Alantwortel wast gheerne in dalen van den hooghen landen ontrent die beempden ende nere vochtighe plaetsen/ zy wordt oock somtijts op drooghe lomberachtige plaetsen/ ende in die bosschen ghevonden. Zy es in Brabant ende Vlaenderen seer ghemeyn en al om wel bekent.

Tijt

Alantwortel bloeyet in Braeckmaent/ ende in Hoymaent/ ende in Ooghstmaent es huer saet rijp. In deynde van Herfstmaent als stelen ende bladeren vergaen sijn eest den besten tijt om die worttelen te vergarene.

Naem

Dit cruyt heet in Griecx Helenion. In Latijn Inula/ ende als Apuleius scrijft Inula campana/ ende van sommighen Panaces Chironion/ oft Panaces Centaurion. In die Apoteke Enula campana. In Hoochduytsch Alantwurtz. Hier te lande Alantwortel ende Galantwortele. In Franchois Enulle campane.

Natuere

Alantwortel noch versch ende groen wesende/ heeft een overvloedighe vochticheyt by huer die ierst uut ghedroocht moet worden eer zy nut oft bequaem es. Ende als zy ghedroocht es zoo es zy werm tot in den derden graedt ende drooch tot in den tweeden.

Cracht ende werckinghe

A   Alantwortel ghesoden ende ghedroncken lost die urine ende verweckt die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen/ ende es goet den ghenen die van binnen gheborsten oft ghequetst sijn/ ende die eenich ledt vercrompen oft ghespannen hebben.

B   Die selve wortel met huenich vermenght ende gheleckt suyvert die borst/ doet die taeye fluymen rijpen ende rijsen/ ende es seer goet tot den hoest ende corticheyt van adem.

C   Alantwortel ghepoedert es goet ghedroncken tseghen die beten ende steken van den fenijnnighen ghedierten/ ende tseghen die winden ende opblasinghen binnen tlichaems.

D   Alantwortel gheconfijt es der maghen goet ende bequaem ende doet die spijse verteeren.

E   Die bladeren met wijn ghesoden versueten die pijne ende weedom in die hope diemen sciatica heet/ daer op gheleyt.

 

^Naar het begin van deze pagina