Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Ecballium elaterium - Springkomkommer

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 44 Bladzijde 415

Tfatsoen

Ecballium elaterium - Spring-komkommer

Cucumis sylvestris, Cucumis agrestis, Cucumis erraticus, Cucumis anguinus (Cucumis asininus), wilde Concommeren (esels Concommeren), gedroogd sap: Elaterium (Elacterium) 1644 Vlaams: Concommeren (Wilde) 1616 Latijn: Cucumis silvestris 1554/1557: Concombre sauvage, Concommeren (Esels-), Concommeren (wilde), Cucumer (Esels-), Cucumer (wild), Cucumis agrestis, Cucumis anguinus, Cucumis asininus, Cucumis erraticus, Cucumis sylvestris, Elacterium, Elaterium

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 44 Bladzijde 416

[416]   Wilde Concommeren hebben rondachtighe rouwe bladeren minder ende rouwer dan die bladeren van ghemeynen Concommeren. Die stelen sijn ront ende rouw/ lancx der aerden cruypende gheen clauwierkens draghende/ van den welcken tusschen die bladeren cleyne steelkens voortcomen bleeck geele bloemkens voortbringhende naer die welcke cleyne rouwe ronde Concommerkens wassen ontrent eenen duym dick ende lanck vol saps ende bruynen keernen die daer uut seer snellijck springhen alsmen die Concomerkens aenruert als zy rijp sijn. Die wortel es wit dick ende groot met vele aenhanghende cleyne wortelkens. Dit heel cruyt es seer bitter van smaecke ende sonderlinghe die vruchten uut den welcken sap vergaert ende ghedroocht wordt dat tot der medecynen oorboorlijck es.

Plaetse

Dit ghewas wordt hier te lande in der cruytliefhebbers hoven ghesaeyet/ ende daert eens ghesaeyet es daer comet lichtelijcken allen iaren wederom uut.

Tijt

Dese Concommeren bloeyen in Ooghstmaent ende in Herfstmaent worden die vruchten rijp.

Naem

Dese Concommer wordt gheheeten in Griecx Sicyos agrios. In Latijn Cucumis agrestis, sylvestris ende erraticus/ van sommighen Cucumis anguinus. In die Apoteke Cucumis asininus. In Hoochduytsch wild Cucumer oft Esels Cucumer. Hier te landen wilde Concommeren oft Esels Concommeren. In Franchois Concombre sauvage.

Tsap van den Concommerkens alst ghedroocht es wordt in Griecx gheheeten Elaterium. In die Apoteke Elacterium.

Natuere

Tsap van den wilden Concommeren es werm ende drooghe tot in den tweeden graedt afvaghende ende sceydende van natueren. Die wortel es van ghelijcke cracht maer niet soo sterck als dat sap.

Cracht ende werckinghe

A   Elaterium/ dat es dat ghedroocht sap van den wilden Concommerkens/ ontrent een half scrupulus swaer inghenomen iaecht af duer den camerganck taeye coude fluymen ende geele ende sonderlinghe die waeterachtighe vochticheden ende es seer goet den watersuchtighen ende die seer cort van adem sijn.

B   Dit selve sap met suete melck vermenght ende duer die nuese opghehaelt doet die quade verwe van den ooghen die vander geelsucht ghebleven ende achterghelaten es vergaen/ ende verdrijft die pijne van den hoofde ende suyvert die herssenen.

C   Tsap van wilde Concommerkens met sueten versoden huenich wijn met een pessus van onder gheset verweckt die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen ende treckt die doode vruchten af.

D   Elaterium met oude olie oft huenich oft galle van een os gheneest die squinantie/ ende die swillinghe van der keelen van buyten daer op gheleyt.

E   Tsap van den wortelen ende dijsghelijck die scorssen van den selven trecken oock die fluymen ende die geele ende waterachtighe vochticheden af/ ende sijn den watersuchtighen goet ghelijck dat Elaterium/ maer en sijn niet zoo sterck van werckinghe.

F   Die wortel van wilden Concommeren in azijn morwe ghesoden/ versuet die pijne ende doet dat gheswil sceyden van dat fledercijn daer op gheleyt. Ende die azijn daer die wortel in ghesoden es in den mont ghehouwen versuet den tantsweer.

G   Dese selve wortel met meel van gersten mout vermenght doet sceyden alle oude coude saechte gheswillen/ ende met terbenthijn vermenght doet die oude herde gheswillen uutbreken.

H   Die wortel van wilde Concommeren ghedroocht/ ghepoedert ende met huenich vermenght reynich/ gheneest ende verdrijft alle quade crauwagien/ omloop/ ieucsel/ masen/ sproet/ litteken ende alle vlecken ende plecken des menschens lichaems.

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 44 Bladzijde 417

[417]   I   Tsap van den bladeren in die ooren ghedruypt doet die pijne ende weedom vergaen.

Hindernisse

Elaterium inghenomen quetst die inwendighe leden ende opent die subtijl aderkens ende maeckt crimpsel in sijn werckinghe.

Beeteringhe

Om die hindernisse te beletten salmen Elaterium met Meede ingheven oft met suete melck ende wat souts ende Anijs saets/ oft met gummi Tragachanti ende wat Anijs saets ende souts tsamen ghepoedert.