Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 45, bladzijde 417-418   Zie volgende pagina »

Van Coloquintida.   Cap. xlv.

1  

Citrullus colocynthis - Kolokwint

2  
 

Citrullus colocynthis - Kolokwint (variant)

 

Tfatsoen

   Noot: In de tijd vóór Dodoens werd met Cucurbita sylvestris eerder de Spekwortel (Tamus communis) bedoeld, zie Cruijdeboeck deel 3, hoofdstuk 49.

 

Citrullus colocynthis - Kolokwint

Colocynthis, Sicyonia (Coloquintida), Coloquint appel

  • 1644 Vlaams: Coloquint-Appelen, Coloquintida (vgl. 1039)
  • 1616 Latijn: Colocynthis
  • 1554/1557: Colochynthis, Colocynthis, Coloquint appel, Coloquint opffelin, Coloquinte, Coloquintida, Sicyonia

1   Coloquintida cruypt met hueren rancxkens lancx der aerden daer aen wassen rouwe aschverwighe seer ghespleten ende ghecloven bladerkens den bladeren van Citrullen schier ghelijck. Die bloemen sijn bleeck geel. Die vruchten sijn ront/ van vervwen ierst gruen naermaels geelachtich van welcken die scorsse dun es ende niet hert/ ende dat binnenste bol/ vol cleyne grauwe corenkens ende seer bitter van smaecke es dat ghedroocht wordt ende tot den gebruyck der medecynen bewaert.

Citrullus colocynthis - Kolokwint

Colocyntha agria, Cucurbita sylvestris, wilde Cauwoorden
  • 1644 Vlaams: Coloquint-Appelen, Coloquintida (vgl. 1039)
  • 1616 Latijn: Colocynthis
  • 1554/1557: Colochynthis, Colocynthis, Coloquint appel, Coloquint opffelin, Coloquinte, Coloquintida, Sicyonia

2   Noch vindtmen een ander gheslacht van Coloquintida den voorghescreven niet seer ghelijck. Ende dit heeft langhe rouwe stelen hooch climmende ende al om met hueren clauwierkens aenhakende ghelijck de Cauwoorden. Die bladeren sijn den wilden Concommeren ghelijck die vrucht es in alder manieren ghelijck een Cauwoorde

[418]   ghefatsoeneert/ maer veel minder maer ghelijck een peere groot. Ende dese wilde Cauwoordekens hebben van buyten een seer herde houtachtige gruene scorsse ende sijn van binnen heel sapachtigh ende seer bitter van smaecke.

Plaetse

Dierste gheslacht wast in Italien ende in Spaengien/ van waeren hier te lande die ghedroochde vruchten ghebrocht worden.

Dat ander gheslacht hebben wy hier te lande in sommighe cruytliefhebbers hoven somtijts sien wassen.

Tijt

Coloquintida brenght huer vruchten in Herfstmaent.

Naem

1   Coloquintida heet in Griecx ende in Latijn Colocynthis/ van Paulus Aegineta oock Sicyonia. In die Apoteke Coloquintida. In Duytsch Coloquint opffelin ende Coloquint appel.

2   Dat ander gheslacht mach wel heeten in Griecx Colocyntha agria. In Latijn Cucurbita sylvestris. In Duytsch wilde Cauwoorden/ want het een oprecht gheslacht van Cauwoorden es.

Natuere

Coloquintida es werm ende drooghe tot in den derden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Dat wit ende binnenste merch van Coloquintida ontrent een scrupulus swaer inghenomen verweckt seer sterckelijck tot camerganck ende treckt af taeye fluymen/ geele cholerijcke vochticheyt/ ende slijmachtighe stinckende vuylicheden ende somtijts oock bloet als zy te veel inghenomen wordt.

B   Tselve doet oock Coloquintida in Meede oft andere vochticheyt gesoden oft geweyckt ende ghedroncken/ ende dient seer wel tot alle oude coude swaeren sieckten als tot Popelsie/ vallende sieckten/ verouderden pijne ende drayinghe in thooft/ cortheyt van adem/ colijcke/ ende tot die ghebreken van den senuwen ende van den uutwendighen leden.

C   Tot den selven ghebreken machmen oock die Coloquintida in die clisterien diemen van onder in tfondament sedt oft suppositien ghebruycken.

D   Olie daer Coloquintida in ghesoden/ oft die in een Coloquintida ghesoden es/ verdrijft dat tuyten van den ooren ende die dooficheyt in die ooren ghedruypt.

Hindernisse

Coloquintida es der herte maghe ende lever seer contrarie ende beruert ende quetst dermen ende die inwendighe leden.

Beeteringhe

Tot dat merch van Coloquintida salmen nemen gummi Tragachanti ende Mastix ende die tsamen met huenich vermenghen ende daer trochiscen af maken diemen in die medecynen ghebruycken zal.

 

^Naar het begin van deze pagina