Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 55, bladzijde 431-432   Zie volgende pagina »

Van Scammonia.   Cap. lv.

1  

Convolvulus scammonia - Purgeerwinde

Tfatsoen

Convolvulus scammonia - Purgeerwinde

Scammonia, Scambonia rhiza, Colophonium, Scammonia (Scamonea), gedroogd sap van de wortel: Scammonium (onbereid: Scamonea, bereid: Diagredium, Diagridium)

  • 1644 Vlaams: Scammonia, Scammonium (van Syrien)
  • 1616 Latijn: Scammonium (Syriacum)
  • 1554/1557: Colophonium, Diagredium, Diagridium, Scammonea, Scammonée, Scammonium

Scammonia es een gheslacht ende maniere van Winde die vele stelen van eender wortel voortbringht ontrent vier oft vijf voeten hooch die dickachtich ende vet sijn/ daer aen drijecantighe hayrachtighe bladeren wassen den bladeren van Swerte winde van fatsoene niet seer onghelijck/ den Veyl bladeren volnaer ghelijck maer saechter. Die bloemen sijn wit ront ghelijck een clocxken swaer van ruecke. Die wortel es lanck/ seer dick/ wit/ swaer van ruecke ende vol saps dat vergaert ende ghedroocht wordt/ ende Scammonium gheheeten en es/ dat in der medecynen groot ghebruyck heeft.

Plaetse

Dese Winde wast in Asien/ Mysien/ Syrien ende in Jeuden lant/ maer dat beste Scammonium es/ dat van Asien ende Mysien coemt.

Naem

Dese Winde heet in Griecx Scammonia/ van sommighen oock als Dioscorides scrijft Scambonia rhiza/ ende van den ouden Romeynen in Latijn Colophonium.

Tsap van der wortel ghedroocht heet in Griecx ende in Latijn Scammonium. In die Apoteke alst noch onbereyt es Scamonea/ ende als bereyt es Diagredium oft Diagridium.

Natuere

Scamonea es werm ende drooghe tot in den derden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Tsap van Scammonia ghedroocht/ dat Scammonium/ als voorseyt es/ gheheeten wordt/ vijf oft ses tervwen corenen swaer inghenomen/ iaecht seer sterckelijck duer den camerganck af die heete geele cholerijcke vochticheden/ ende es mits dyen seer goet tot die geelsucht/ pleuresis/ frenesie/ heete cortsen/ ende tot alle sieckten van heete geele cholerijcke vochticheyt oorspronck hebbende.

 

[432]   B   Dit selve Scammonium met huenich ende olie vermenght doet sceyden ende sincken alle coude geswillen/ ende met azijn geneest alle quade ruydicheyt ende scorftheyt daer op ghestreken.

C   Scammonium met olie van Roosen ende azijn versuet die verouderde pijne in thooft alst hooft hier mede begoten wordt.

D   Scammonium met wolle in een pessus gheset verweckt die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen ende treckt af die secondine ende doode vruchten.

Hindernisse

Scammonium dat es sap van Scammonia es een seer stercke ende gheweldighe medecyne veel hindernissen ende letselen inbrenghende als zy ongebeetert ende buyten nootsakelijckheyt inghenomen wordt. Ten iersten maeckt zy groote beruerte/ walginghe/ ende veel winden in die maghe. Ten anderen soo verhit zy die lever ende dat bloet ende doet cortsen comen den ghenen die heet van natueren sijn. Ten derden opent zy die aderen ende quetst die inwendighe leden oock bloedighen camerganck somtijts makende. Duer welcke letselen Scammonium sonder twijfel der lever/ der herten ende den inwendighe leden seer scadelijck es.

Beteringhe

Dierste hindernisse wordt ghebeetert alsmen dat Scammonium in een Queappel bradet oft in een pasteye van Queappelen tot dat die appelen morvwe ende ghenoech sijn. Ende als Scammonium alzoo ghebraden es dan worddet Diagridium ghenaempt.

Die tweede hindernisse wordt belet alsmen dat Diagridium met eenighe vercoelende sapen menght als sap van Roosen van Psilium oft met die vetticheyt van den Pruymen. Die derde alsmen Mastix oft Queappel sop tot dat Diagridium doet.

 

^Naar het begin van deze pagina