Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Dryopteris filix-mas - Mannetjesvaren

Athyrium filix-femina - Wijfjesvaren

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 59 Bladzijde 436

Tgheslacht

Varen es tweederleye van gheslachte als Dioscorides seyt Manneken ende Wijfken/ die van bladeren malcanderen seer ghelijck sijn.

• 1644 Vlaams: Varen Wijfken
• 1616 Latijn: Filix femina
• 1554/1557: Feuchiere femelle, Filix foemina, Groszfarnkraut, Varen wijfken, Waldtfarn weiblin

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 59 Bladzijde 437

Tfatsoen

   Noot: Met Filix foemina werd vroeger zowel de Wijfjesvaren als de Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum) aangeduid. Het ligt voor de hand dat de Mannetjes- en Wijfjesvaren en de Adelaarsvaren lange tijd met elkaar zijn verwisseld.

Dryopteris filix-mas - Mannetjesvaren

Filix mas, Varen manneken 1644 Vlaams: Varen Manneken 1616 Latijn: Filix mas 1554/1557: Feuchiere masle, Filix mas, Varen manneken, Waldtfarn mennle

[437]   1   Varen manneken heeft groote langhe bladeren/ somtijts twee voeten lanck over beyde sijden ghelijck vlueghelen uutghespreyt tot den ribbekens toe ghesneden ende voort oock rontsomme ghelijck een saghe ghekerft/ aen die welcke aen die eene ende onderste sijde vele cleyne stipkens hanghen die met ter tijt swert worden ende afvallen. Die wortel es dick van buyten swert veel bladeren ende ionghe doddekens/ die tbeghinsel van den bladeren sijn/ uutworpende. Ende dit gheslacht van Varen en heeft noch bloemen noch saet noch stelen/ ten waere datmen voor saet rekenen wilde die cleyne stipkens die achter aen die bladeren wassen/ die de sommighe daer voor vergaren die daer mede meynen wonder te doene dat in der waerheyt niet dan ydelheyt en es.

Athyrium filix-femina - Wijfjesvaren

Filix foemina, Varen wijfken 1644 Vlaams: Varen Manneken 1616 Latijn: Filix mas 1554/1557: Feuchiere masle, Filix mas, Varen manneken, Waldtfarn mennle

2   Varen wijfken en heeft oock gheen bloemen oft saet/ maer heeft langhe hooghe cale gruene stelen daer aen veel bladeren wassen over beyde sijden uut ghekerft ende rontsomme ghekerft den bladeren van Varen manneken seer ghelijck maer wat mindere. Die wortel van desen es lanck en dun van buyten swert lancx der aerden cruypende.

Plaetse

1   Varen manneken wast schier over al in rouwe ongheboude plaetsen ende in sommighe vochtighe sandachtighe eerde aen die canten van den neren velden.

2   Varen wijfken wordt in die bosschen ende op die gheberchten ghevonden.

Tijt

In Aprill comen die bladeren voort ende vergaen wederom in Herfstmaent.

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 59 Bladzijde 438

Naem

[438]   1   Dat ierste gheslacht van varen wordt gheheeten in Griecx Pteris ende Pterion. In Latijn Filix mas dat es in Hoochduytsch Waldtfarn mennle. In Neerduytsch Varen manneken. In Franchois Fougere masle/ ou Feuchiere masle.

2   Dat tweede gheslacht heet in Griecx Thelipteris ende van sommighen Nymphea pteris. In Latijn Filix foemina. In Hoochduytsch Waldtfarn weiblin en van sommighen Grosz farnkraut. In Neerduytsch Varen wijfken. In Franchois Fougere femelle.

Natuere

Beyde dese Varenen sijn van ghelijcke natuere/ werm ende drooghe tot in den tweeden graedt.

Cracht ende werckinghe

1
A   Die wortel van Varen manneken ontrent een loot swaer met Meede ghedroncken doodet ende iaecht af die breede wormen.

B   Die selve in wijn ghesoden/ es seer bequaem d