 |
Leesmaar.nl |
Sitemap |
Plantaardigheden.nl |
|
| 1554 | Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven) |
| A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ | |
Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen |
|
Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen |
|
| Register van die cracht der Cruyden | |
| * Oude Nederlandse namen | |
| * Project Dodoens | |
| Woordenboek Nederlandsche Taal | |
| Plantago PlantIndex | |
| Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel | |
| Bijgewerkt 18-02-2015 | |
« Cruijdeboeck deel 3 capitel 69, bladzijde 449-452 Zie volgende pagina »
Van Mosch. Cap. lxix.
| 1 | |
 |
Usnea barbata - Baardmos |
| 2 | |
Sticta pulmonaria |
|
| 3 | |
 |
Polytrichum commune - Gewoon haarmos |
| 4 | |
 |
Drosera rotundifolia - Ronde zonnedauw |
| 5 | |
 |
Lycopodium clavatum - Grote wolfsklauw |
| 6 | |
 |
Corallina officinalis - Koraalwier |
|
[449] Mosch es veelderleye van gheslachte/ van den welcken die sommige aen die boomen/ sommighe in donckere vochtighe velden ende bosschen wassen/ ende sommige aen die clippen ende steenrootsen in die zee ghevonden worden.
1 Dierste gheslacht van Mosch dat aen die boomen wast ende eygentlijck Mosch ghenaemt wordt/ es anders niet dan vele witte ghehackelde seer diep ghesneden bladerkens in ende duer malcanderen ghevlochten ende verwerret/ sonder wortelen/ bloemen oft saet aen die boomen hanghende ende wassende.
2 Tweede gheslacht wast oock ontrent den boomen dat Longhen cruyt gheheeten wordt ende dit es den Steenlever cruyde wat ghelijck maer grooter ende breeder/ groote breede scubben hebbende op malcanderen ligghende/ die op eene sijde schoon gruen sijn ende op die andere witachtich. |
||||||||||||||||||
|
 |
||||||||||||||||||
|
[450] 3 Tderde gheslacht dat Gulden wederdoot ghenaempt es heeft dunne steelkens gheen palme lanck die met cort bruyn geelachtich gruen hayrken becleet sijn/ die somtijts op scieten ende cale bruyne steelkens voortbringhen daer cleyne greynkens aen hanghen. Van dese gheslachte wordt oock noch een ander cleyn ghevonden dat den voorghescreven ghelijck es anders dan dattet veel minder es.
4 Tvierde gheslacht datmen Son dauw heet heeft roodachtighe rondtachtighe hole hayrachtighe bladerkens met langhe steelkens/ schier ghelijck cleyne lepelkens ghefatsoeneert/ tusschen den welcken een cort steelken voortcoemt op dopperste omghecromt/ cleyne witte bloemkens draghende. Dit cruyt es van een seer vremde ende wonderlijcke natuere/ want al eest dat die sonne langhe ende vele daer op schijnt zoo wordt dit cruyt nochtans altijt nat ende bedauwt ghevonden/ ende aen die hayrkens van den bladerkens met cleyne droppelkens van water gheladen. Ende hoe die sonne heeter ende meer op dit cruyt schijnt hoe dattet natter ende meer bedauwt es. Ende daer omme worddet oock Sondauw gheheeten.
5 Dat vijfste gheslacht van Mosch dat Wolfsclauw ghenaempt wordt/ cruypt ende vliddert met sijnen langhen rancken/ die wel dick met geel gruene hayrkens becleet sijn/ lancx der aerden/ tot sommighe plaetsen met cleynen wortelkens daer aen ghevesticht. Ende aen dese wassen oock corte sijde rancxkens in drijen oft vieren ghespleten/ op deynde som cleyne witte punctkens ghelijck clauwkens oft nagelkens hebbende eenen clauw van den wolf schier ghelijck ende som recht op staende dunne witte steelkens draghende die niet zoo dick beset en sijn als die cruypende rancxkens/ ende witte cleyne arekens voortbringhen vol van cleynen bladerkens witten bloemkens ghelijckende.
6 Tseste gheslacht van Mosch dat Zeemosch ghenaempt wordt heeft vele dunne herde steenachtighe steelkens met vele ledekens ondersceyden vele by een uut een steenachtich hoofdeken wassende daer mede dattet aen die clippen ende steenrootsen hanght.
1 Dierste van Mosch wast aen die boomen sonderlinghe daer quaden ende onbequamen grondt es. |
||||||||||||||||||
|
 |
||||||||||||||||||
|
[451] 2 Longhencruyt wast aen die mosachtighe boomen en op vochtighe sandachtighe donckere velden. 3,4 Gulden Wederdoot/ Sondauw ende Wolfsclauw wassen op dorre ongheboude waterachtighe heyden ende dyerghelijcke leghe velden ende in sommige donckere bosschen. 5 Ende dat Gulden wederdoot es seer ghemeyn. 6 Zeemosch wast aen die clippen ende steenrootsen in die zee gheleghen zijn.
1 Dierste gheslacht van desen wordt gheheeten in Griecx Bryon/ ende van sommighen Splachnon. In Latijn Muscus/ van Serapio ende in die Apoteke Usnea. In Hoochduytsch Mosz. In Neerduytsch Mosch/ ende dat beste ende bequaemste tot den ghebruyck der medecynen es dat Mosch dat aen die Cederboom wast/ ende daer naest dat aen den Populier boom ghevonden wordt. 2 Tweede gheslacht wordt nu ter tijt gheheeten Pulmonaria in Latijn. In Hoochduytsch Lungenkraut. In Neerduytsch Longhencruyt. In Franchois Herbe a pulmon. 3 Tderde wordt ghenaempt in Hoochduytsch Gulden widdertodt/ dat es Gulden wederdoot/ van sommighen oock Jungfraw har. Ende wordt van sommighen voor een Polytrichon Apuleianum ghehouwen/ daer nochtans seer cleyne ghelijckenisse mede heeft want Polytrichon Apulei es dat recht Trichomanes van Dioscorides als in onse Latijnsche Annotatien verclaert es. 4 Tvierde gheslacht wordt hier te lande gheheeten Ros solis. In Duytsch Sondauw/ ende van sommighen Sindauw. Item oock van eenighen Loopich cruyt. 5 Tvijfste gheslacht heet in Hoochduytsch Beerlap/ Gurtelkraut/ Seilkraut/ Harschar/ Teuffels clauwen. Hier te lande Beerenclauwen/ ende van sommighen Wijncruyt. In sommighen Apoteken Spica celtica/ ende daer voor van den ongheleerden ghebruyckt/ tot groot achterCruijdeboeck deel van den siecken. Wat naem dattet in Griecx oft Latijn heeft es ons onbekent/ ende daer om heb ick dit ghewas naer onsen ghemeynen naem Lycopodion/ dat es Pes lupi ghenaempt. 6 Tseste gheslacht es ghenaempt in Griecx Bryon Thalassion. In Latijn Muscus marinus/ dat es in Duytsch Zeemosch ende wordt in die Apoteken Corallina gheheeten/ dat es Coraelcruyt/ ende van sommighen ongheleerden Soldanella/ daert gheen ghelijckenisse mede en heeft.
1 Mosch es droech van natueren ende tsamen treckende/ sonder merckelijcke hitte oft coude. 2 Longhencruyt es den voorghescreven wat ghelijck maer meer vercoelende. 3,4,5 Gulden wederdoot/ Sondauw ende Wolfsclauw sijn drooghe ende middelmatich in wermte ende coude. 6 Zeemosch es cout ende drooghe en tsamen treckende.
1 2 C Oock scrijft men den Longhencruyde toe dattet met wijn ghesoden ende ghedroncken dat bloetspouwen/ bloetpissen ende die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen stelpt/ ende den loop des buycx gheneest. D Item Longhencruyt ghepoedert ende in die wonden ghestroytet gheneest die selve ende doet dat bloeyen stelpen ende ophouwen. heete beghinnende gheswillen/ ende op alle pijnen van fledercijn dat vercoelt dient. |
||||||||||||||||||
|
 |
||||||||||||||||||
|
[452] 4 3,5 6 |
||||||||||||||||||
|
 |
