Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 86, bladzijde 476-477   Zie volgende pagina »

Van Criecken van over zee.   Cap. lxxxvi.

1  

Physalis alkekengi - Echte lampionplant

2  

Cardiospermum halicacabum - Ballonplant

 

Tfatsoen

Physalis alkekengi - Echte lampionplant

Vesicaria vulgaris, Halicacabon, Physalis, Vesicula, Callion (Alkakengi), Criecken van over zee
  • 1644 Vlaams: Kriecken over Zee
  • 1616 Latijn: Solanum vesicarium
  • 1554/1557: Alkakengi, Alquequange, Boberellen, Callion, Cerises d'outre mer, Criecken van over zee, Halicacabon commun, Iudenhutlin, Iudenkirszen, Nachtschad (rot), Schlutten, Teuffelskirszen, Vesicaria vulgaris, Vesicula

[477]   1   Criecken van over zee draghen dunne stelen daer aen bladeren wassen den bladeren van Nascaye wat ghelijck/ maer breeder ende meerder. Die bloemen sijn bleeck/ meerder ende min wit dan die bloemen van Nascaye ende als zy vergaen zoo brenghen sy voort ronde hole toeghesloten blaeskens die ierst gruen sijn ende naermaels root/ daer in een roode ronde besie besloten groeyet die vol geelachtichs plat saets es. Die wortel es dun/ cruypende ende tot veel plaetsen nieuwe scueten ende stelen uutworpende ende alle iaren uutspruytende.

Cardiospermum halicacabum - Ballonplant

Vesicaria peregrina, Vesicaria nigra, vremde Criecken van over zee (swerte Criecken van over zee)
  • 1644 Vlaams: Kriecken van over Zee (Swarte oft Vremde)
  • 1616 Latijn: Halicacabus peregrinus
  • 1554/1557: Criecken van over zee (swerte of vremde), Halicacabon estrange, Munckscopfflin, Schlutten (schwartze), Schlutten (Welsch), Vesicaria nigra, Vesicaria peregrina

2   Boven dit gheslacht zoo wordter noch een ander vremt gheslacht ghevonden dat oock voor Criecken van over zee ghehouden wordt. Ende dit vremt cruyt heeft dunne teere stelen ende daer aen wassende langhachtighe bladeren/ die rontsomme ghekerft ende diep ghesneden sijn. Die bloemkens sijn sneewit ende bringhen voort ronde besloten blaeskens die ierst gruen sijn ende naermaels bruyn ende daer in wast een ronde swerte besie ontrent een erwte groot. Die wortel es dun ende veeselachtich.

Plaetse

1   Criecken van over zee/ wassen hier te lande in sommighe bosschen ende by die haghen in neere vochtachtighe plaetsen/ ende worden oock vele in die hoven gheplant.

Tijt

Die blaeskens met den vruchten van Criecken over zee wordden in Ooghstmaent ende in Herfstmaent rijp.

Naem

1   Criecken van over zee heeten in Griecx Halicacobon ende Physalis. In Latijn Vesicaria/ van Plinius oock Vesicula/ van sommighen Callion. In die Apoteke Alkakengi. In Hoochduytsch Schlutten/ Boberellen/ Juden kirszen/ Teuffels kirszen/ Juden hutlin en rot Nachtschat. In Franchois Alquequanges/ Coulle bobes en Baganauldes.

2   Dat ander vremt gheslacht wordt nu ter tijtgheheeten Vesicaria peregrina ende Vesicaria nigra/ van den Hoochduytschen Munchs kopflin/ schwartze Schlutten und welsch Schlutten. In Neerduytsch vremde Criecken van over zee/ ende swerte Criecken van over zee.

Natuere

1   Die bladeren van Criecken van over zee sijn cout ghelijck die Nascaye. Die vruchten en sijn niet soo cout ende sijn subtijl van substantien.

2   Die natuere van den vremden Criecken van over zee es onbekent.

Cracht ende werckinghe

A   Die bladeren van Criecken van over zee sijn tot alle saken dienstelijck ende orboorlijck daer die bladeren van Nascaye goet ende bequaem toe sijn.

B   Die Criecken oft vruchten inghenomen openen die verstoptheyt van der lever ende van den nieren/ ende suyveren die blase/ ende doet water maken/ ende daer om sijn zy seer goet tseghen die geelsucht/ pijne ende weedom in die lendenen ende van der blasen/ enden den ghenen die huer water niet en kunnen ghelossen oft die huer water seer snijdt/ Item den ghenen die met den steen ende graveel ghequelt sijn.

 

^Naar het begin van deze pagina