Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4 Corenen, Legumina, Distelen ende dyerghelijcke
Planten Alfabetisch

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 4 capitel 20, bladzijde 519-521  Zie volgende pagina »

Van Ciceren.   Cap. xx.

1  

Vicia ervilia - Erve (Linzenwikke)

2  

Cicer arietinum - Keker (Kikkererwt, Kekererwt)

3  

Astragalus cicer - Bergerwt

Tgheslacht

[519]   Ciceren sijn drijerhande als Dioscorides seyt Tamme oft ronde/ kantighe oft ghehoeckte diemen Arietina naempt. Ende wilde. Van den welcken die Arietina oock tweederhande sijn/ wit ende bruyn.

Tfatsoen

  Cicer, Erebinthos

 

Vicia ervilia - Erve (Linzenwikke)

Zie alle foto's van Blaich

Cicer sativum, Cicer ervillum, Columbinum, Venereum, Orobeion, ronde Ciceren (tamme Ciceren)

  • 1644 Vlaams: Ciceren (Tamme oft Ronde)
  • 1616 Latijn: Mochus sive Cicer sativum [524]
  • 1554/1557: Cicer ervillum, Cicer sativum, Ciceren (tamme), Columbinum, Orobiaeon, Pois cice cultivé, Venereum

Overzicht Vicia ervilia op deze site

Alle foto's van Vicia ervilia op internet

Vicia ervilia bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Vicia ervilia in Plantago PlantIndex

1   Die tamme oft ronde Ciceren hebben platte stelen/ daer aen wassen langhe bladerkens op deynde cleyne clauwierkens draghende/ die beneden onverdeylt sijn/ ende aen dopperste van den stelen in twee oft drije cleyne smalle bladerkens huer verdeylen/ den bladeren van platten Erwten schier ghelijck wesende. Die bloemen sijn wit ende daer naer volghen rondachtighe hauwen/ die minder sijn dan die hauwen van den Erwten/ ende daer in groeyen ronde/ witachtighe vruchten ghelijck Erwten maer mindere ende herdere.

Cicer arietinum - Keker (Kikkererwt, Kekererwt)

Zie alle foto's van CalPhotos

Cicer Arietinum, Erebinthos crios (Cicer), (ghehoeckte) Ciceren (kantighe Ciceren)

  • 1644 Vlaams: Ciceren (Ghehoeckte oft Kantighe)
  • 1616 Latijn: Cicer arietinum [525]
  • 1554/1557: Cice de belier, Cicer, Cicer Arietinum, Ciceren, Pois cice de belier, Zyfern, Zyfern erweyssen

Overzicht Cicer arietinum op deze site

Alle foto's van Cicer arietinum op internet

Cicer arietinum bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Cicer arietinum in Plantago PlantIndex

2   Die ghehoeckte oft kantighe Ciceren hebben dunne herdachtighe stelen met vele tacxkens ende sijde scuetkens/ ende cleyne rondachtighe rontsomme ghekerfde bladerkens/ ghelijck aen die Linsen oft Crock tseghen malcanderen over groyende. Die bloemen sijn wit oft lijfverwich ende bringhen voort ronde corte hauwkens/ ghelijck blaeskens opgheblasen/ daer twee oft drije Ciceren in voortcomen/ die cantich ghehoeckt ende schier ghelijck een weeren hoofdeken ghefatsoeneert sijn/ van verwen som wit som bruyn.

 

Astragalus cicer - Bergerwt

zie alle foto's van Botanypictures

Cicer sylvestre, wilde Ciceren

  • 1644 Vlaams: Ciceren (Eerste Wilde)
  • 1616 Latijn: Cicer silvestre primum [525]
  • 1554/1557: Cicer sylvestre, Ciceren (wilde), Cices sauvages

Overzicht Astragalus cicer op deze site

Alle foto's van Astragalus cicer op internet

Astragalus cicer bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Astragalus cicer in Plantago PlantIndex

[520]   3   Dat wildt gheslacht es den tammen niet seer onghelijck/ sijn stelen sijn oock plat/ daer aen wassen langhe smalle bladerkens ghelijck aen die platte Erwten/ die ghewreven seer sterck van ruecke sijn. Die bloemen sijn root/ ende wassen drije oft vier by een/ ende daer naer volghen langhe smalle hauwkens die minder/ platter ende smalder sijn dan aen die tamme Ciceren/ ende daer in leyt cleyn ront saet dat swert oft grauwachtich es. Die wortel es dick ende houtachtich/ met vele tacken duer malcanderen ghevlochten ende spruyt alle iaren wederom uut ende en sterft niet lichtelijcken.

(?)

Cicercula Plinii, cleyne Ciceren

4   Bove dese drije gheslachten/ zoo vindtme oock noch een cleyn Legumen dat oock wel een gheslacht van Ciceren schijnt te sijne/ ende sonderlinghe dat daer Plinius af scrijft. Ende dit heeft vele steelkens van eender teere faselachtighe wortele voortcomende/ daer aen cleyne smalle ghevederde bladerkens wassen/ den bladeren van Linsen niet onghelijck. Die bloemen wassen aen corte steelkens ghelijck aen die Erwten/ ende sijn seer cleyn/ ende daer naer volghen cleyne ronde hauwkens daer in ghemeynlick drije oft vier corenen wassen/ die rondachtich sijn met een scerp hoecxken aen die ene sijde/ den ghehoeckten Ciceren niet seer onghelijck/ maer veel mindere.

Plaetse

Ciceren worden in der cruytliefhebbers hoven gheplant.

Tijt

Alle dese Ciceren worden in Oogstmaent rijp ghelijck die andere Legumina.

Naem

Ciceren worden gheheeten in Griecx Erebinthos. In Latijn Cicer.

1   Dat ierste gheslacht wordt gheheeten Cicer sativum, Columbinum, Venereum/ ende in Griecx Orobeion/ dat es in Latijn Cicer Ervillum. In die Apoteke eest onbekent.

2   Dat tweede gheslacht wordt ghenaemt in Griecx Erebinthos Crios. In Latijn Cicer Arietinum. In die Apoteken Cicer. In Hoochduytsch Zyfern und Zyfern Erweyssen. Hier te lande Ciceren. In Franchois Pois cices.

3   Tderde gheslacht es gheheeten Cicer sylvestre/ dat es/ wilde Ciceren.

 

[521]   4   Dat cleyn gheslacht van Ciceren wordt van Plinius ghenaemt Cicercula/ ende daer naer hebbe wy tselve Cicerculam Plinij ende cleyn Ciceren gheheeten.

Natuere

Ciceren sijn werm ende drooghe tot in den iersten graedt.

Cracht ende werckinghe

1
A
   Die ronde Ciceren doen water maken ende vermeerderen dat soch in der suygende vrouwen borsten/ ende doen oock die quade verwe des lichaems vergaen ende die goede wederom comen.

B   Dese Ciceren met Erven ghesoden/ versueten ende doen sincken die swillinghen van den manlijckenden leden daer op gheleyt/ ende sijn oock goet in der manieren ghebruyckt tot die loopende sweeringhen/ ende gaten van den hoofde/ ende tot die quade crauwagien.

C   Ronde Ciceren met huenich ende Gersten meel/ sijn goet op die quade voorts etende sweeringhen/ ende op den canker gheleyt.

2
D  
Die ghehoeckte oft cantighe Ciceren doen water maken/ ende openen die verstoptheyt van der milten/ van der lever/ ende van den nieren/ ende doen oock dat graveel ende den steen rijsen/ alst dwater daer sy in ghesoden sijn ghedroncken wordt.

E   In somma Ciceren verteeren/ suyveren ende maken subtijl alle coude ende grove humoeren ende vochticheden/ ende sijn goet ghebruyckt tot alle ruydicheyt ende quade crauwagien/ ende dijsghelijck oock tot die sweeringhen achter die ooren.

F   Ciceren als spijse inghenomen voeden het lichaem oock redelick/ maer maken veel winden ende opblasinghen.

Hindernisse

Ciceren sijn quaet ghebruyckt den ghenen die in die nieren oft blase eenighe sweeringhen hebben oft andere seericheyt/ want sy openen te seer ende doen dat water te sterck worden.

 

^Naar het begin van deze pagina