Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4 Corenen, Legumina, Distelen ende dyerghelijcke
Planten Alfabetisch

Deel 5

Deel 6

Cirsium acaule - Aarddistel

Carthamus corymbosus - Schermsaffloer

• Cruijdeboeck deel 4 capitel 45 Bladzijde 551

Tgheslacht

Chameleon es tweederleye als Dioscorides scrijft/ wit ende swert.

Tfatsoen

Cirsium acaule - Aarddistel

Chamaeleon leucos, Chamaeleo albus, Carduus sylvaticus, Erisisceptrum, Chrysisceptrum, Ixia, Carduus varinus, Carduus irinus, Carduus lacteus, witte Chameleon 1644 Vlaams: Cham(a)eleon (Witten) 1616 Latijn: Chamaeleon albus 1554/1557: Carduus irin(e)us, Carduus lacteus, Carduus sylvaticus, Carduus varinus, Chamaeleo albus, Chamaeleon blanc, Chrysisceptrum, Erisisceptrum, Ixia

1   Die witte Chameleon heeft groote breede stekende bladeren/ den bladeren van Artichauts oft Chardous niet onghelijck/ maer rouwe ende scerper/ die veel meerder/ stercker ende grover sijn/ dan die bladeren van den swerten Chameleon/ ende tusschen die selve bladeren spruyt uut der wortele een scerpen ronden stekende bol/ den bollen van Artichauts schier ghelijck/ die welcke voortbringhen purpure hayrachtighe bloemen. Tsaet es den sade van wilden Saffraen schier ghelijck. Die wortel es lanck/ van binnen wit/ van smaecke suet/ ende aromatijck van ruecke.

Carthamus corymbosus - Schermsaffloer

Chamaeleon melas, Chamaeleo niger, Pancarpon, Ulophonon, Cynomazon, Cynoxylon, Cynozolon, Ocymoides, Cnidios coccos, Carduus niger, Vernilago, Ustilago, swerte Chameleon 1644 Vlaams: Cham(a)eleon (Swarten) van Cortusus 1616 Latijn: Chamaeleon niger Cortusi [729] 1554/1557: Carduus niger, Chamaeleo niger, Chamaeleon noir, Cnidios coccos, Cynomazon, Cynoxylon, Cynozolon, Ocymoides, Pancarpon, Ulophonon, Ustilago, Vernilago

2   Die swerte Chameleon heeft oock bladeren den bladeren van Artichauts van fatsoene schier ghelijck/ maer minder ende dunder/ ende met root besprayet. Die steel es roodachtich oft bruyn root/ vinghers dick/ ende wast ontrent eenen voet hooch/ ende daer op groeyen ronde hoofdekens voortbringhende cleyne stekende bloemkens van veelderleye verwen/ van den welcken elck besondere/ den bloemen van den Jacinten niet seer onghelijck en es. Die wortel es dick vast/ van buyten swert/ van binnen geelachtich/ scerp ende bytende op die tonghe/ die dickwils ghequetst ende ghebeten ghevonden wordt.

Plaetse

1   Die witte Chameleon wast op die gheberchten ende andere ongheboude Plaetsen/ ende groeyet gheerne in vetten gront/ hy wordt ghevonden in Spaengien in Coninckrijck van Arragon by den weghen.

• Cruijdeboeck deel 4 capitel 45 Bladzijde 552

[552]   2   Die swerte Chameleon wast in drooghe dorachtighe plaetsen/ ende ontrent die canten van der zee.

Naem

1   Dierste gheslacht wordt gheheeten in Griecx Chamaeleon leucos. In Latijn Chamaeleo albus/ van Apuleius Carduus sylvaticus/ van sommighen oock Erisisceptrum oft Chrysisceptrum, Ixia, Carduus varinus, Carduus irinus, Carduus lacteus.

2   Dat ander gheslacht heet in Griecx Chamaeleon melas. In Latijn Chamaeleo niger/ van sommighen Pancarpon, Ulophonon, Cynomazon, Cynoxylon, Cynozolon, Ocymoides, Cnidios coccos, Carduus niger, Vernilago, Ustilago etc.

Beyde dese gheslachten sijn hier te lande onbekent/ ten zy dat Chamaelon niger die Distele es/ daer af hier naer Cap.LJ. gescreven es/ als sommighe meynen.

Natuere

Chameleon es werm ende drooghe van natueren/ ende sonderlinghe die swerte/ die werm es in den tweeden graedt volcomelick/ ende drooghe tot in den derden.

Cracht ende werckinghe

1
A   De wortel van die witte Chameleon/ met rooden wijn daer Origanum in ghesoden es ghedroncken/ doodet en iaecht af die breede wormen.

B   Die selve wortel met goeden wijn ghesoden/ es goet den ghenen die dwater laden/ ende die huer water qualicken kunnen ghemaken/ want zy doet die watersuchtighe ontswillen/ ende die urine lossen ende rijsen.

C   Die selve wortel es oock goet tseghen alle fenijn ende vergiftheyt den mensche inghenomen.

2
D   De wortel van die swerte Chameleon en dient niet wel den mensche inghenomen/ want sy heeft wat verborghen quaets in huer/ als Galenus seyt/ ende daer om zoo wordt sy van den ouders alleen van buyten tslichaems ghebruyckt.

E   Die wortel van dese swerte Chameleon met luttel coperroosen ende verckens liese vermenght/ gheneest die scorftheyt/ ende als daer toe ghedaen wordt solpher ende teer zoo gheneest sy oock dat wildt vier/ den omloop ende alle quade ruydicheyt daer op ghestrecken.

F   Die selve wortel met solfer alleen vermenght/ doet die leelicke witte vlecken/ ende die masen/ ende die verbrantheyt van der sonnen in dat aensicht vergaen/ alsmense daer op in die sonne strijckt.

G   Dat water oft den azijn daer dese wortel in ghesoden es/ in den mont ghehouden/ doet den tantsweer vergaen. Tselve doet oock die wortele met peper ende sout vermenght/ ende op den sweerende ende quaden tant gheleyt.