Plaetse
[554] 1 Eryngium wast als Dioscorides seyt op rouwe ongheboude velden/ hier te lande wordt hy ghevonden in Vlaenderen ende Zeelant op die duynen/ ende aen die canten van der zee.
2 Cruysdistel wordt oock op ghelijcke plaetsen hier te lande ghevonden/ sy wast oock in Duytschlant op sommighe velden by den Rhijnstroom/ ende op sommighe dorre heyden/ ende aen die ghemeyne straten/ ende wordt daer te lande by Straeszborch veel ghevonden.
Tijt
Beyde dese Distelen bloeyen hier te lande in Braeckmaent ende Hoymaent.
Naem
1 Dierste gheslacht van desen Distelen wordt ghenaemt in Griecx Eryngion. In Latijn Eryngium/ van Plinius oock Erynge ende Centum capita/ van den Arabeuschen meesters/ ende in die Apoteken Iringus. In Duytsch Cruyswortele/ ende van sommighen Endeloos/ In Westvlaenderen oock Meere wortele.
2 Dander gheslacht wordt gheheeten in Hoochduytsch Manstreuw/ Brachen distel/ und Raden distel. Hier te lande Cruysdistel. In die Apoteken nu ter tijt oock Iringus. Naer onsen duncken zoo eest die Distele die van Dioscorides in Griecx Silybon. In Latijn Silybum ende Lata spina ghenaemt wordt.
Natuere
1 Eryngium es in wermte ende coude middelmatich/ maer drooch ende subtijl van substantien.
2 Cruysdistel es werm ende drooch als aen den smaeck van der selver goet te mercken es.
Cracht ende werckinghe
1
A Die bladeren van Eryngium als zy ierst uutcomen sijn bequaem om met sout te etene/ ende hebben van den ouders hier voortijts in dyer manieren ghegheten gheweest als Dioscorides scrijft.
B Die wortelen van dat Eryngium in wijn ghesoden ende ghedroncken/ sijn goet den ghenen die dat colica ende pijne oft weedom in den buyck hebben/ want sy doen dat crimpsel vergaen/ ende die winden scheyden.
C Die selve wortel in der selver manieren ghebruyckt verweckt oock den vrouwen huer natuerlijcke cranckheyt.
D Die wijn daer Eryngium in ghesoden es/ es seer goet tseghen tgraveel/ steen ende droppelpisse/ hy doet water maken/ ende den steen rijsen/ ende gheneest die ghebreken van den nieren/ als hij vijfthien daghen lanck achter een ghedroncken wordt.
E Die selve wortel in der selver manieren ghebruyckt es oock goet den leversuchtighen ende den ghenen die van eenich fenijnnich ghedierte ghebeten sijn/ oft fenijn inghenomen hebben/ sonderlinghe als sy met den sade van wilden Pastinaken ghedroncken wordt.
F Die selve wortel helpt oock den ghenen/ die den cramp hebben/ ende die met eenighe vallende sieckte besmet sijn.
G Die wortel van Eryngium gruen ghestooten/ es oock goet gheleyt op die beten van den fenijnnighe ghedierten/ ende sonderlinghe op die beten van den vorschen.
H Die wortel van Cruyswortele/ wordt in die Apoteken hier te lande gheconfijt/ ende inghegheven den ouden ende andere dorre maghere ende verstorven menschen/ om crachten ende voetsel te crijghene.
2
I Die wortel van Cruysdistele wordt oock in der selver manieren in die Apoteken gheconfijt/ ende oock om voetsel ende crachten te crijghene inghegheven/ hoe wel dattet met deser wortele spade bycoemt.
K Es dese Cruysdistele dat Silybium/ zoo doet dat sap van der wortele inghenomen over gheven ende braken/ zoo Dioscorides scrijft. |