Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5 Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt Planten Alfabetisch

Deel 6

Allium cepa - Ui - Aijeuijn

zie

• Allium cepa

   Noot: "Van Aijeuijn vindtmen veelderhande gheslachten, die eenighe sijn wit, die andere root, som lanck, som ront, som groot, som cleyn, maer al van eender cracht ende smaeck", aldus Dodoens. Er zijn inderdaad vele cultuurvariëteiten van de ui, inclusief de sjalot (Allium ascalonicum), welke naam wordt gebruikt voor cultivars met samengestelde bollen, en voor cultivars met kleine bollen.

Crommyon, Cepa, Cepe, Aijeuijn

• 1644 Vlaams: Ajuyn (Ronden)
• 1616 Latijn: Cepa rotunda [687]
• 1554/ 1554/1557: Ayeuyn, Cepa, Cepe, Crommion, Oignon, Zwibel

Kijk eens

op Blaichs homepage

• http://www.guenther-blaich.de/pflseite.php?par=Allium+cepa&lan=D&grp=a

Informatie en verkrijgbaarheid op Plantago

• https://plantago.nl/plantindex/plant/BO/A/1/allium-cepa/318.html

op internet

• https://duckduckgo.com/?t=ffab&q=
  Allium+cepa&iax=images&ia=images

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 70 Bladzijde 685

Tgheslacht

Van Aijeuijn vindtmen veelderhande gheslachten/ die eenighe sijn wit/ die andere root/ som lanck/ som ront/ som groot/ som cleyn/ maer al van eender cracht ende smaeck/ behalven dattet den eenen wat stercker es dan den anderen/ ende van bladeren bloemen ende sade malcanderen niet onghelijck.

Tfatsoen

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 70 Bladzijde 686

[686]   Aijeuijn heeft bladeren schier ghelijck Loock/ die binnen hol sijn. Sijn stelen sijn ront/ ende daer op wassen ronde bollekens met witte dunne vellekens overtrocken/ daer uut sluypen veel witte ghesterrede bloemkens/ die in cleyne knoppekens oft bollekens vergaen/ daer in twee oft drye cleyne swerte cantighe sadekens ligghen. Die wortel es ront/ oft lanckworpich/ van vele scelferinghen vergaert/ waer af die buytenste die dunste sijn.

Plaetse

Ayeuyn wordt hier te lande al om in die hoven ghesaeyet/ ende wast gheerne in morwe aerde.

Tijt

Aijeuijn wordt ghemeynlick ghesaeyet in Meerte/ in Oostmaent es hy volwassen/ ende wordt hy uut der aerden ghenomen ende bewaert. Ende eest datmen hem dan wederom in Meerte in die eerde plant/ zoo brenght hy bloemen in Braeckmaent/ ende levert sijn saet in Hoymaent ende Oostmaent.

Naem

Aijeuijn wordt geheeten in Griecx Crommyon. In Latijn Cepa ende Cepe. In Hoochduytsch Zwibel. In Franchois Oignon.

Natuere

Aijeuijn es werm tot schier in den vierden graedt/ ende grof van substantien.

Cracht ende werckinghe

A   Aijeuijn es een windachtighe spijse/ nochtans appetijt makende/ ende grove taeye humoeren sceydende ende verteerende/ maer en gheeft den lichaeme gheen voetsel/ sonderlinghe als hy rouw inghenomen wordt. Maer als hy twee oft drye reysen ghesoden es ghewest/ dan en es hy niet zoo scerp/ ende brenght wat voetsels by/ nochtans seer weynich.

B   Item Aijeuijn in spijse ghebruyckt maeckt saechten camerganck/ ende doet die urine lossen ende veel waters maken.

C   Aijeuijn opent oock die speen aderen in Latijn gheheeten Haemorrhoides/ met olie oft azijn vermenght ende aen tfondament ghestreken. Dijsghelijcx oock dat sap met cattoen in tfondament ghestelt.

D   Aijeuijn met Rosynen ende vijghen vermenght/ doet die coude gheswillen rijp worden ende uutbreken daer op gheleyt.

E   Tsap van Aijeuijn in die ooghen ghedruypt verclaert dat doncker ghesichte/ ende neempt af die vlecken ende beghinnende scellen van den ooghen.

F   Dit selve sap in die ooren ghedaen/ es goet tseghen dat qualick hooren ende dat tuyten van den ooren. Item tot den ooren daer etter ende vuylicheyt uut loopt/ om die te suyveren.

G   Tsap van Aijeuijn in die nuese ghedaen doet niesen ende suyvert die herssenen.

H   Tselve sap met een pessus van onder gheset/ verweckt die natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen ende treckt af die secondine.

I   Item op die beten van den quaden honden es tsap van aijeuijn seer goet gheleyt/ met huenich Ruyte ende sout vermenght.

K   Tot die witte vlecken ende die leelicke scorftheyt des lichaems/ ende dijsghelijcx tot die scorftheyt van den hoofde ende dat uutvallen des hayrs es tsap van Aijeuijn oock seer goet/ daer op in die sonne ghestreken.

L   Tsap van Aijeuijn met smout van capoenen vermenght/ es goet tot die bleynen van den voeten/ ende gheneest die plaetsen daer tvel af ghewreven es daer op ghestreken.

Hindernisse

Aijeuijn veel ghebruyckt maeckt hooft sweer/ ende doet veel slapen/ ende es quaet den ooghen.