 |
Leesmaar.nl |
Sitemap |
Plantaardigheden.nl |
|
| 1554 | Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven) |
| A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ | |
Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen |
|
Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch |
|
| Register van die cracht der Cruyden | |
| * Oude Nederlandse namen | |
| * Project Dodoens | |
| Woordenboek Nederlandsche Taal | |
| Plantago PlantIndex | |
| Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel | |
| Bijgewerkt 18-02-2015 | |
« Cruijdeboeck deel 6 capitel 5, bladzijde 714-716 Zie volgende pagina »
Van Veyl. Cap. v.
Hedera - Klimop |
|
| 1 | |
Hedera helix var. chrysocarpa - Klimop (heeft witte bessen) |
|
| 2 | |
Hedera helix 'Arborescens' - Klimop (heeft zwarte bessen) |
|
| 3 | |
 |
Hedera helix - Klimop |
|
Veyl es dryerhande van gheslachte als Dioscorides scrijft. Die ierste heeft witte vruchten/ ende die es ons hier te lande onbekent. Die tweede heeft swerte vruchten/ ende dese wast hier te lande al om seer overvloedich. Die derde Veyl es cleyn ende cruypt lancx der aerden ende es onvruchtbaer.
2 Die swerte Veyl heeft herde houten rancken/ met een grauwe dicke scorsse bedeckt daer mede dat hy hem vast maeckt/ aen die mueren/ wanden/ daken/ boomen/ haghen/ |
||||||||
 |
|||||||||
|
[715] ende al om daer hy aen wast. Die bladeren sijn hert effen/ bruyngruen van verwen/ van fatsoene ierst met drye hoecken/ maer naermaels als zy oudt gheworden sijn rondachtich. Die bloemen wassen op hooghe langhe steelkens veel by een ghelijck een cleyn croonken/ ende sijn van verwen bleeckgeel/ ende daer naer comen die besiekens voort/ ontrent een Erwte groot/ veel by een/ van verwen ierst gruen/ ende naermaels als sy rijp sijn gheworden/ swert.
3 Tderde gheslacht van Veyl es den anderen niet seer onghelijck/ maer sijn rancken sijn dunder ende teerder/ ende en climmen niet op maer cruypen lancx der aerden. Die bladeren sijn meest dryecantich/ van verwen bruyn gruen/ ende in deynde van den zoomer tseghen den Herfst op die eene sijde bruyn roodachtich. Ende dese Veyl en heeft gheen bloemen noch saet.
2 Die swerte Veyl wast al om hier te lande aen oude muren/ huysen/ wanden/ daken ende aen die boomen ende haghen daer hy hem om wint ende vast aen maeckt. 3 Die cleyne Veyl wast in die bosschen/ ende cruypt lancx der aerden tusschen dat mos.
Die swerte Veyl bloeyet in den zoomer/ ende in den winter worden die vruchten rijp.
Veyl wordt gheheeten in Griecx Cissos/ en van sommighen Cissaros. In Latijn Hedera/ In Hoochduytsch Epheuw oder Eppich. In Franchois Lyarre. 1 Dierste gheslacht dat onbekent es wordt gheheeten Hedera alba/ ende van Plinio Hedera foemina. 2 Tweede gheslacht heet Hedera nigra en Dionysia/ van Plinio Hedera mas/ nu ter tijt die aen die boomen wast Hedera arborea/ ende die aen die mueren ende wanden wast Hedera muralis. In Hoochduytsch Schwartzer eppich/ und Maur ephew/ oder Baum ephew/ Hier te lande Veyl/ ende Boomveyl oft Muerveyl. In Franchois Lyarre noire. 3 Tderde gheslacht wordt ghenaemt in Griecx Helix/ In Latijn Clavicula ende Hederula. In Hoochduytsch Kleyn ephew. In Neerduytsch Cleyne veyl/ In Franchois Lyarre petite.
Veyl wordt gheheeten in Griecx Cissos naer eenen ionghelinck Cissus ghenaemt/ die in die maeltijden daer die Goden vergaert waren/ voor Bacchum danste ende hem dicwils custe ende omhelsde. Die welcke op een tijt doen hy was dansende/ ter aerden neerghevallen es ende ghestorven. Dwelcke die aerde merckende heeft terstont voort ghebrocht ende doen groeyen den Veyl den naem hebbede van den ionghelinck Cissus/ die welcke op wassende heeft hem selven om den Wijngaert ghewonnen ter ghedenckenisse dat die ionghelinck Cissus/ Bacchum/ dat es den God van den wijne/ plach aen den hals te hanghende.
Veyl es eens deels cout drooghe ende tsamen treckende van natueren/ ende eens deels werm ende scerp. Ende daer en boven heeft sy noch een waterachtighe vochticheyt als sy gruen es/ maer die ontgaet huer als sy ghedroocht wordt.
A Die bladeren van Veyl in wijn ghesoden/ ghenesen groote wonden ende sweeringhen/ ende op die voorts etende sweeringhen gheleyt/ benemen dat voorts gaen van der selver. B Die selve bladeren in der selver manieren ghebruyckt ghenesen oock tghene dat van den viere verbrant es oft van heeten water verscout/ cleyn ghestooten/ ende daer op geleyt. C Die selve bladeren met azijn ghesoden/ ghenesen die verherde ende verstopte milte daer op gheleyt. D Tsap van den bladeren ende dijsghelijcx oock van den vruchten/ duer die nuese opghehaelt/ suyvert die herssenen/ ende treckt daer uut/ duer den nuese/ die taeye fluymen ende andere couwe vochticheden daer die herssenen mede verladen sijn. |
||||||||
|
 |
||||||||
|
[716] E Tselve sap in die ooren ghedaen stelpt dat vloeyen van die vochticheden uut den ooren/ ende gheneest alle sweeringhen ende scorftheden van der selver/ ende dijsghelijck oock van den nuese gaten. F Tsap van Veyl es oock goet tseghen die verouderde pijne van den hoofde/ daer op alleen oft met olie van Roosen ghestreken. G Die bloemen van Veyl met olie ende was vermenght ghenesen alle verbrantheyt/ daer op ghelijck een plaesterken gheleyt. H Die selve bloemen met wijn ghesoden ghenesen den rooden lichaem alsmen tweemael tsdaechs van dien wijn drinckt I Vijf besiekens van Veyl met olie van Roosen in die scorsse van een Granaetappel ghesoden/ doen vergaen die pijne ende weedom van den tanden/ als die olie daer af/ in die contrarie oore ghegoten wordt. K Die gumme van Veyl doodet die luysen ende die neten/ ende waer dat sy ghestreken wordt daer doet sy dat hayr uutvallen.
Die besien van Veyl te veel inghenomen maecken weeckheyt van der herten/ ende berueren die sinnen ende dat verstant/ oock zoo sijnse seer sorghelijck gebruyckt alle vrouwen/ ende sonderlinghe den bevruchten/ ende den ghenen die corts van kinde verleeght sijn. |
||||||||
|
 |
