[736] ende daer in leyt dat saet dat cleyn es. Die wortel es lanck houtachtich met een dicke wittachtighe scorsse bedeckt/ die in der medecijnen ghebruyckt wordt.
Plaetse
Cappers wassen op rouwe ongheboude steenachtighe ende sandtachtighe plaetsen/ ende in die haghen/ ende groeyen overvloedich in Spaengien/ Italien/ Arabien ende andere heete landen/ hier te lande en worden zy niet ghevonden. Maer die bloemen ende vruchten sijn hier bekent/ die in peeckel oft in sout uut Spaengien in dese Neerlanden overvloedich ghebrocht worden.
Naem
Cappers wordt gheheeten in Griecx ende Latijn Capparis/ van sommighen oock Cinosbatos/ dat es in Latijn Rubus canis en Sentis canis. In Hoochduytsch Capperen. In Franchois Cappres.
Natuere
Die Cappers die in Africa/ Arabia/ Lybia/ ende andere heete landen wassen sijn seer heet/ tot schier in den vierden graedt/ puysten ende sweeringhen in den mont makende ende dat vleesch tot den been toe af etende. Maer die in Italien ende Spaengien groeyen en sijn zoo sterck niet/ ende sijn die bequamste om te ghebruycken/ matelijck werm wesende/ drooch ende tsamen treckende van natueren/ sonderlinghe die scorssen van den wortelen die best tot den ghebruyck der medecijnen dienen/ want die bloemen ende ionghe bladerkens en sijn zoo crachtich van wercke niet/ ende daer om dienen sy best tot der spijsen.
Cracht ende werckinghe
A Die scorssen van den wortelen van Cappers/ sijn seer goet tot die verherde ende verstopte milte/ met syrope van azijn
inghenomen/ oft met daer toe dienen olien ende salven vermenght/ ende van buyten op die milte ghestreken.
B Dese wortelen sijn oock goet ghedroncken/ den ghenen die pijne ende weedom in die hope hebben/ die lammicheyt hebben/ ende die verreckt gheborsten oft van hooghe ghevallen sijn.
C Zy verwecken oock die natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen/ ende doen sterckelijck die urine ende dat water lossen/ alzoo dat sy dat water bloedich doen worden alsmen se te langhe oft te veel ghebruyckt.
D Die selve wortelen suyveren ende reynighen oock alle oude vervuylde wederspannighe sweeringhen/ ende met azijn vermenght verdrijven alle witte lelijcke vlecken ende plecken daer op ghestreken.
E Die vrucht van Cappers ende bladeren sijn van crachten ende werckinghe den wortelen ghelijck/ maer niet zoo sterck als Galenus seyt.
F Tsaet van den Cappers met azijn ghesoden ende al werm in den mont ghehouden versuet die pijne van den tanden.
G Tsap van den bladeren bloemen ende ionghen vruchten/ doodet die wormkens van den ooren daer in ghedruypt.
H Die Cappers dat sijn die bloemen ende ionghe vruchten/ die in sout bewaert sijn/ ghelijckmense hier te lande overbrenght/ ghewasschen ghesoden ende met azijn gegheten/ sijn een medecinale spijse/ dienende om appetijt te maken/ ende om die verstopte levere ende milte te openen/ zy doen oock die coude fluymen die in die maghe sijn sceyden ende verteeren/ maer selve en gheven sy den lichaeme gheen voetsel oft seer luttel/ als Galenus seyt. |