Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

• Cruijdeboeck deel 6 capitel 24 Bladzijde 740

Tfatsoen

Berberis vulgaris -  Zuurbes

Oxyacantha, Pityacanthes, Pyrina, Spina acuta, Spina acetosa (vruchten: Berberis), Sauseboom    Noot: Dodoens brengt hier ten onrechte de namen samen van twee verschillende heesters. De Sauseboom is de zuurbes, de vruchten hiervan heetten destijds Berberis. 1644 Vlaams: Sauseboom, Suerboom 1616 Latijn: Spina acida sive Oxyacantha [750] 1554/1557: Berberis, Erbsel, Espine vinette, Paisselbeer, Saurich, Sauseboom, Versich

 

Crataegus laevigata - tweestijlige meidoorn Zie alle foto's van Bioweb Plantengids.

De andere namen hebben betrekking op deze. De antieke naam was Oxyacantha Dioscoridis. 1644 Vlaams: Haghedoren, Haghedoren (Witte) 1616 Latijn: Oxyacanthus sive Spina acuta [751] 1554/1557: Aube espine, Canina sentis, Hagdorn, Haghedoren, Haghedoren (witte), Oxyacantha Dioscoridis, Pyrina, Pytyanthe, Rubus canis, Sentis canis, Spina acuta

[740]   Sauseboom es een boomachtich ghewas/ thien oft twaelf voeten oft meer hoogh wassende/ veel herde houten tacken voortbringhende/ die met scerpe stekende dorenen beset sijn. Daer aen witgruene teere bladerkens wassen die rontsomme ghekerft sijn ende suerachtich van smaecke/ ende daer om/ tot den sausen/ inplaetse van Surckele dienende. Die bloemen sijn cleyn/ bleeckgeel/ ende wassen op corte steelkens tusschen die bladeren voortcomende/ ende daer naer comen langhe ronde besiekens voort/ van smaecke suerachtich ende tsamen treckende/ in hebbende een hert greynken dat sijn saet es. Die wortel es hert lanck in veel tacken verdeylt/ van binnen schoon geel van verwen/ van smaecke oock wat amperachtich.

Plaetse

Sauseboom wordt in Brabant aen die canten van sommighe bosschen/ ende by sommighe haghen ghevonden/ Hy wordt oock vele in die hoven sonderlinghe van den cruytliefhebbers gheplant.

Tijt

Sauseboom crijght nieuwe bladeren in Aprill ghelijck andere boomen/ Hy bloeyet in Meye/ ende in Herfstmaent worden die besiekens rijp.

Naem

Dit ghewas wordt gheheeten in Griecx Oxyacantha/ van sommighen Pityacanthes ende Pyrina. In Latijn Spina acuta ende Spina acetosa/ In die Apoteke Berberis/ sonderlinge die vrucht die daer best bekent es/ In Hoochduytsch Paisselbeer Saurich Erbsel Versich/ In Neerduytsch Sauseboom/ In Franchois Espine vinette/ ou du Berberis.

• Cruijdeboeck deel 6 capitel 24 Bladzijde 741

Natuere

[741]   Die bladeren ende vruchten van Sauseboom sijn cout ende drooghe van natueren tot in den tweeden graedt/ ende wat subtijl van substantien.

Cracht ende werckinghe

A   Die groene bladeren van Sauseboom dienen om Sausen daer af te maken tot den spijsen ghelijck dat Surckele/ ende die sause die daer af ghemaeckt wordt/ es vercoelende ende maeckt appetijt/ ende es seer goet den ghenen die verhit ende cortsachtich sijn.

B   Die besiekens van Sauseboom stoppen den loop des buycx/ ende stelpen alle overvloedighe vloet van den vrouwen/ ende alle onnatuerlijcke bloetganck.

C   Die wortelen van Sauseboom in looghe gheweyckt maken dat hayr geel/ alsmen dat hayr daer mede dickwils wascht.