Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 29, bladzijde 747-748   Zie volgende pagina »

Van Agnus castus.   Cap. xxix.

1  

Vitex agnus-castus - Monnikenpeper (Kuisboom)

Tfatsoen

Vitex agnus-castus - Monnikenpeper (Kuisboom)

Agnos, Lygos, Agynos, Vitex, Salix marina, Salix amerina, Piper agreste (Agnus castus), Agnus castus

  • 1644 Vlaams: Abrahamsboom, Agnus castus, Cuyschboom, Cuyschlam, Schaepsmuyl, Wilge (Zee-)
  • 1616 Latijn: Vitex [774]
  • 1554/1557: Agnos, Agnus castus, Piper agreste, Salix amerina, Salix marina, Schafmulle, Vitex

 

[748]   Agnus castus es een boomachtich ghewas/ eenen cleynen boomken ghelijck/ ende heeft vele tacxkens die taye sijn ende huer laten buyghen sonder lichtelijcken te breken. Die bladeren sijn meest in vijf somtijts oock in seven bladerkens ghesneden/ ghelijck die bladeren van Kempe/ van den welcken elck besondere lanck ende smal es/ eenen Wilghen blade niet seer onghelijck/ maer veel mindere. Die bloemen wassen op dopperste van den steelkens/ in maniere van een are/ veel by een/ rontsomme den steel/ ende sijn van verwen som purpurachtich/ ende som licht purpurachtich met wit vermenght. Die vruchten oft besiekens sijn ront ghelijck die Peper corenen.

Plaetse

Agnus castus wast als Dioscorides scrijft aen die canten van den rivieren ende van den beken op ongheboude rouwe plaetsen. Ende dat in Italien ende andere werme landen/ want hier te lande en wordthy niet ghevonden dan alleen in sommighe nerstighe cruytliefhebbers hoven.

Tijt

In Oostmaent es Agnus castus/ hier te lande met bloemen ghesien gheweest.

Naem

Dit ghewas heet in Griecx Agnos/ en van sommighen Lygos/ oft Agynos/ In Latijn Vitex, Salix marina oft Salix amerina/ ende van sommighen Piper agreste. In die Apoteken Agnus castus/ ende met dyen naem eest hier te lande onder die cruytliefhebbers bekent/ In Hoochduytsch worddet ghenaemt Schafmulle.

Natuere

Agnus castus es werm ende drooghe tot in den derden graedt/ ende subtijl van substantien.

Cracht ende werckinghe

A   Agnus castus es een seer sonderlinghe medecijne ende remedie voor den ghenen die in reynicheyt leven willen/ want hy wederstaet alle oncuysche lusten ende begheerten/ ende verdroocht die natuere in alder manieren ghebruyckt/ tzy ghepoedert ende inghenomen/ oft in water ghesoden ende ghedroncken/ oft oock op dbedde gheleyt ende daer op gheslapen. Ende daer om zoo wordt hy Castus/ dat es reyn ende suyver ghenaempt.

B   Tsaet van Agnus castus inghenomen verdrijft ende doet sceyden alle opblasinghen ende winden van der maghen dermen buyck ende moedere/ in somma van alle plaetsen daer die winden vergaert sijn.

C   Tselve saet opent ende gheneest alle verhertheyt ende verstoptheyt van der lever ende van der milten/ ende es goet tseghen dat beghinsel van dat waterladen/ een vierenCruijdeboeck deel loots met wijn inghenomen.

D   Tsaet van Agnus castus verweckt oock die natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen/ alleen oft met Polye inghenomen/ oft van onder met een pessus ghesedt.

E   Tselve saet es oock goet vermenght in die salven ende olien die verwermen versueten ende die stramme verstijfde ende vermoede leden ghenesen/ het heylt oock die cloven van den eersderm ende van dat fondament met water vermenght ende daer op ghestreken.

F   Agnus castus es oock een sonderlinghe ghewas tseghen alle fenijnnighe ghedierten/ hy veriaecht ende verdrijft alle slanghen ende andere quade ghedierten van daeren daer hy gheleyt ghestroyet oft ghebrant wordt/ hy gheneest alle streken ende beten van den selven daer op gheleyt/ dijsghelijcx oock dat saet inghenomen.

G   Agnus castus gheneest die verhertheyt/ verstoptheyt/ apostumatien ende sweeringhen van der moedere/ als die vrouwen in dwater sitten daer hy in ghesoden es.

H   Die bladeren van Agnus castus met booter vermenght/ doen sceyden ende vergaen die swillinghen van den mannelijcken leden daer op gheleyt.

I   Men scrijft oock