Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe PlantenAlfabetisch
Noot: "Amandelen sijn tweederleye. Die eene sijn suet. Die andere sijn bitter van
smaecke." In de oudere nomenclatuur is dit onderscheid ook nog te zien: Amygdalus
communis var. dulcis (zoete amandel) en Amygdalus communis var. amara (bittere
amandel).
Die Amandelboom es van wasse ende van bladeren den Perseboom ghelijck/ maer hy wordt dicker ende stercker ende mach langher dueren. Die vruchten sijn herde steenen/ ghelijck die Persesteenen/ maer effen van buyten ende met een snoesterken ghelijck die Okernoten overdeckt/ ende daer in ligghen die Amandelen die van smaecke som suet/ som bitter sijn als voorseyt es.
Tijt
Die Amandelboomen bloeyen vroech/ met den Perseboomen. Die vruchten worden in Braeckmaent ende Hoymaent rijp.
Naem
Die Amandelboom wordt gheheeten in Griecx Amygdale/ In Latijn Amygdalus/ In Hoochduytsch Mandelbaum. In Franchois ung Amandier.
[767] Die vrucht wordt ghenaemt in Griecx Amygdalon/ In Latijn Amygdale ende Amygdalum. In Hoochduytsch Mandel/ In Neerduytsch Amandele/ In Franchois une Amande.
Natuere
Die Amandelen sijn redelijcken werm van natueren/ sonderlinghe die bittere/ die niet alleen werm en sijn maer oock drooghe afvaghende ende verdeylende van natueren.
Cracht ende werckinghe
A Amandelen voor spijse inghenome gheven luttel voetsels ende stoppen den buyck/ sonderlinghe sonder die fluymen inghenomen.
B Die bitter Amandelen openen alle verstoptheyt van der longhene/ levere/ milte/ nieren ende van alle den inwendighen leden/ ende daer om zoo sijn sy goet ghebruyckt tseghen dat hoesten/ cortheyt van adem ende versweeringhen van der longhene met Terbenthijn vermenght/ ende gheleckt als Dioscorides scrijft.
C Amandelen sijn oock goet den ghenen die bloetspouwen met Ameldonck vermenght ende inghenomen.
D Bitter Amandelen met sueten wijn oft bastaert inghenomen/ doen water maken/ ghenesen die droppelpisse/ ende sijn goet den ghenen die van den steen ende graveel ghequelt sijn.
E Die vijf oft ses bitter Amandelen nuchter inneempt/ en sal dyen dach niet droncken worden.
F Bitter Amandelen met azijn oft olie van Roosen vermenght genesen die pijne van den hoofde/ opt