Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 57, bladzijde 786-787  Zie volgende pagina »

Van Haselnoten.   Cap. lvii.

Corylus avellana - Hazelaar

Tgheslacht

[786]   Die Haselnoten ende dijsghelijcx die Haselaers sijn tweederleye. Die eene sijn tam ende die ander sijn wildt.

Tfatsoen

Corylus avellana - gewone hazelaar

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

 

 

Carya Pontice, Nux avellana, Corylus, Haselaer (Haselnoot)

1. Corylus domestica, tamme Haselaer

2. Corylus sylvestris, wilde Haselaer

(vrucht) Carya Pontica, Leptocarya, Nuces Ponticae, Nuces avellanae, Nuces Praenestinae, Heracleotice, Haselnoot, Haselnoten; Nuces Ponticae, roode Haselnoten (de oprechte, tamme Haselnoten)

  • 1644 Vlaams: Haselaer (vrucht: Haselnoten)
  • 1616 Latijn: Nux avellana sive Corylus (vrucht: Nux avellana, Nux Pontica) [816]
  • 1554/1557: Avelaines, Corylus, Corylus hortensis, Haselaer, Haselnote, Haselnusz, Haselnuszbaum, Haselstrauch, Noisetier domestique et sauvage, Noisettes, Noysille, Noisille, Nux avellana, Nux heracleotica, Nux Pontica, Nux praenestina, Rhurnusz, Rotnusz

Die Haselaers en worden gheen boomen/ maer wassen ghelijck die haghen/ van eender wortel die huer veerde uutbreyt/ voortbringhende veel rechte struycken/ van den welcken die meesten dick ende hooch worden ende veel tacken uutworpen/ sommighe oock lanck ende dun sijn/ daermen visch royen af maeckt/ om dat sy taye sijn ende hert ende niet lichtelijcken en breken. Die bladeren sijn breet gherimpelt ende rontsomme wat ghekerft/ die uutspruyten naer dat die Cattekens/ die aen die Haselaers oock groeyen/ gheresen sijn. Tusschen die bladeren comen die vruchten voort drye oft vier by een in vellachtighe snoesteren hanghende maer niet heel daer in besloten. Ende dese vruchten hebben herde houtachtighe scelpen aen/ daer die keerne in besloten leyt/ die ront vol ende vast es ende met een teer dun velleken ghelijck andere keernen becleet/ dwelck aen die tamme Haselnoten schoon root/ ende aen die wilde wit oft bleeck es.

Plaetse

1   Die tamme Haselnoten worden in die hoven gheplant.

2   Die wilde wassen in die bosschen in vochtighe donckere lomberachtighe plaetsen.

Tijt

Die cattekens van den Haselars spruyten in den winter uyt/ ende in die Lente zoo

 

[787]   openen sy haer/ corts daer naer comen die bladeren voort. Die Noten worden rijp in die Oostmaent.

Naem

Dese boom oft boomachtich ghewas/ wordt gheheeten in Griecx Carya pontice/ In Latijn Nux avellana/ ende van Vergilius Corylus/ In Hoochduytsch Haselstrauch und Haselnuszbaum/ In Neerduytsch Haselaer.

Die Noten worden ghenaemt in Griecx Carya pontica/ ende Leptocarya/ In Latijn Nuces ponticae, Nuces avellanae, Nuces praenestine en heracleotice/ In Hoochduytsch Haselnusz/ Hier te lande Haselnoten/ In Franchois Noisette ou Nousille.

Die tamme Noten worden ghenaemt in Hoochduytsch Rhurnusz ende Rotnusz/ Hier te lande Roode haselnoten. Ende dat sijn die oprechte Nuces ponticae daer die ouders af scrijven.

Natuere

Die Haselnoten sijn van natueren den Okernoten niet seer onghelijck/ nochtans droogher/ als eest dat sy versch sijn. Als sy ghedroocht sijn zoo trecken sy oock meer tot coude dan die Okernoten.

Cracht ende werckinghe

A   Haselnoten voeden seer luttel ende sijn quaet om verteeren/ sy maken winden in die maghe/ ende pijne int hooft alsmense te veel etet.

B   Haselnoten met Meede ghedroncken beteren ende genesen den ouden hoest/ ende als sy ghebraden worden ende met luttel Peepers inghenome/ zoo maken sy die catarren rijp.

C   Haselnoten ghebrant ende met beeren smout vermenght ghenesen die quade scorftheden des hoofts/ ende dat uutvallen van den hayre daer op ghestreken.

D   Die snoesterkens van den Haselnoten sijn oock voor die quade gheswollen keele/ in der selver manieren ghelijck die snoesteren van den Okernoten ghebruyckt.

 

^Naar het begin van deze pagina