Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 67, bladzijde 798-799  Zie volgende pagina »

Van Esschenboom.   Cap. lxvii.

1  
Fraxinus excelsior - Es
2  

Fraxinus ornus - Pluimes (Bloemes)

 

Tfatsoen

Fraxinus excelsior - Es

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Melia, Fraxinus, Esschenboom (Esschen)

(vrucht) Lingua avis, Lingua passerina

   Noot: In latere edities van het Cruijdeboeck, vanaf Clusius (1557), komen we nog een andere soort tegen: Boumelia, Fraxinus bubula, Ornus, Fraxinus sylvestris, Fraxinea arbor, Sorbus aucuparia, Haveresschen of Qualster

  • 1644 Vlaams: Esschen(boom) (vrucht: Mussentonghe, Voghelstonghe)
  • 1616 Latijn: Fraxinus (vrucht: Lingua passerina, Lingua avis) [833]
  • 1554/1557: Eschernbaum, Eschernholtz, Esschen, Esschenboom, Fraxinus, Fresne, Lingua avis, Lingua passerina, Steyneschern

 

Fraxinus ornus - pluimes (bloemes)

 

   Noot: In latere edities van het Cruijdeboeck, vanaf Clusius (1557), komen we nog een andere soort tegen: Boumelia, Fraxinus bubula, Ornus, Fraxinus sylvestris, Fraxinea arbor, Sorbus aucuparia, Haveresschen of Qualster

  • 1644 Vlaams: Esschen (Haver-), Quaelboom, Qualster
  • 1616 Latijn: Ornus [834]
  • 1554/1557: Fraxinea arbor, Fraxinus bubula, Fraxinus sylvestris, Fresne sauvage, Haveresschen, Malbaum, Malbaum (grosser), Ornus, Qualster, Sorbus aucuparia

Die Esschen worden oock groote hooghe boomen met vele tacken/ van den welcken die ionghe hollachtich sijn binnen met wit merch ghevult ende ledekens hebben/ maer als die selve groot ende oudt worden zoo vergaen die ledekens ende dat merch verandert in hout. Die scorssen van dese boomen sijn heel effen. Die bladeren sijn groot lanck breet/ ghelijck vlueghelen uutghespreyt van vele bladeren tseghen malcanderen over aen een ribbeken wassende vergaert. Van den welcken elck besondere langachtich es ende rontsomme wat ghekerft. Die vruchten van den Esschen hanghen veel by een/ ende sijn platte smalle hauwkens/ ende daer in leyt dat saet.

Plaetse

[799]   Esschen wassen gheerne in vochtighe plaatsen/ ontrent die rivieren ende waterlopen.

Tijt

Tsaet van Esschen wordt rijp in dat eynde van den Herfst.

Naem

Dese boom wordt gheheeten in Griecx Melia/ In Latijn Fraxinus/ In Hoochduytsch Eschernbaum/ Eschernholtz/ und Steyneschern/ In Neerduytsch Esschen ende Esschenboom/ In Franchois Fresne.

Die hauwkens oft vruchten van den Esschen worden ghenaemt in die Apoteken Lingua avis ende Lingua passarina.

Natuere

Dese bladeren ende scorssen van Esschen/ sijn middelmatich werm ende subtijl van substantien.

Tsaet es werm ende drooghe tot in den tweeden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Die bladeren ende scorssen in wijn ghesoden ende ghedroncken openen ende stercken die verstopte levere ende milte/ ende ghenesen die pijne van der sijden. Tselve doen sy oock in olie ghesoden ende van buyten op die sijden ghestreken.

B   Item die scorssen bladeren ende ionghe scuetkens van den Esschen sijn oock goet in der selver manieren den watersuchtighen/ sy doen dat water afgaen ende lossen.

C   Die seer vet sijn ende met huer smout verladen selen magher ende slanck worden/ als sy alle daghen nuchter drye oft vier bladerkens van den Esschen met wijn innemen.

D   Item sap van Esschen bladeren scorssen oft ionghe scuetkens met wijn ghedroncken wederstaet alle fenijn/ sonderlinghe den beten ende steken van den slanghen ende nateren.

E   Men seyt oock dat die Esschen zoo crachtich sijn tseghen alle fenijn/ dat ontrent huer oft in huer scaduwe gheen fenijnnich ghedierte ghedueren en kan.

F   Asschen van Esschen scorssen ghebrant met water vermenght/ gheneest die quade witte crauwagien ende dyerghelijcke ruydicheyt.

G   Tsaet van Esschen doet water maken/ vermeerde