Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe PlantenAlfabetisch
Linden sijn tweederleye als Theophrastus scrijft/ Manneken ende wijfken. Ende beyde dese gheslachten worden hier te lande ghevonden/ maer dat wijfken es meer ghemeyn ende best bekent.
[802] Die ghemeyne Lindeboom/ dat es dat wijfken van den Linden/ wordt oock groot ende dick/ ende met sijnen langhen tacken zoo breyt hy hem seer wijt ende breed uut/ een groote breede lombere makende/ als die sonne schijnt. Sijn scorssen sijn van buyten bruynachtich effen ende cael/ ende naest den houte wit vochtich ende taye/ die huer laten buyghen vouwen ende wercken in alder manieren/ ende daer om worden daer af ghemaeckt die basten daermen coorden ende zeelen af drayet. Thout es wittachtich effen sonder weeren ende seer saecht/ ende daer om worden oock daer af ghebrant colen diemen tot den buspoeder ghebruyckt. Die bladeren sijn schoon gruen breedachtich/ rontsomme wat ghekerft/ anders den bladeren van Veyl niet seer onghelijck. Die bloemkens sijn wittachtich welrieckende/ ende wassen veelachtich by een aen een cleyn smal wit bladerken. Die vruchten sijn cleyne ronde besiekens oft bollekens/ by een ghetrost ghelijck die besien van Veyl/ ende daer in leyt swertachtich cleyn ront sadeken/ dat daer uut valt als die bollekens rijp sijn ende open gaen.
Dat ander gheslacht van Linden/ dat het manneken van den Linden ghenaempt wordt/ es van fatsoene den voorghescreven gheslachte niet seer onghelijck/ maer es heel onvruchtbaer/ ende en brenght nemmermeer bloemen noch saet voort. Die scorsse van desen es oock dicker/ rouwer/ brooscher/ ende en later huer niet crommen oft buyghen. Thout es oock herder ende weerachtigher. Anders zoo sijn dese twee gheslachten van Linden malcanderen ghelijck.
Plaetse
Linden wassen gheerne in goet bequaem eerdtrijck/ ende wassen lichtelijcken al om daer sy gheplant worden.
[803] Dat wijfken van den Linden bloeyet in den Meye/ ende die vruchten worden rijp in dat eynde van Oostmaent.
Naem
Dese boom wordt gheheeten in Griecx Philyra/ In Latijn Tilia/ In Hoochduytsch Linden und Linden baum/ Hier te lande Linde ende Lindenboom/ In Franchois Tilet.
1 Dat vruchtbaer gheslacht wordt ghenaemt Tilia foemina.
2 Dat onvruchtbaer heet Tilia mas.
Natuere
Die scorssen ende bladeren van den Linden sijn middelmatich werm/ wat drooghende ende tsamen treckende/ den Olmen van natueren schier ghelijck.
Cracht ende werckinghe
A Die bladeren van den Linden in water ghesoden ghenesen die puysten ende quade seericheden van den monden van den
kinderen/ alsmense daer mede wasschet.
B Die selve bladeren sijn oock goet gheleyt op die gheswollen voeten ghestooten ende met water vermenght.
C Die scorsse van den Linden met azijn vermenght geneest die quade ruydicheyt/ witte crauwagien ende dyerghelijcke
scorftheden/ als Plinius scrijft.