Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Deel 1 Boek 1 | 2 | 3 | 4 | 5

Deel 2 Boek 6 | 7 | 8 | 9 | 10

Deel 4 Boek 16 | 17 | 18 | 19 | 20

Indiaensche oft Uytlandtsche Boomen, Heesteren ende Cruyden

Nawerk Neder-Duytsche Naemen der Cruyden

• Zie scan Cruydt-Boeck 1644 Deel 3 boek 11 Bladzijde 521

In het voorgaende tweede Deel hebben wy de Bloemen ende de Welrieckende oft Krans-cruyden, midtsgaders de ghene die kranssen van bloemen draghende zijn, in 't langhe beschreven : maer nu in dit derde Deel is ons voornemen van alle de andere cruyden te handelen, die van de Medicijns meest bekent zijn, ende in de Apoteken veel ghebruyckt worden; als zijn alle de cruyden die wortelen hebben die tot veele dinghen nut ende seer bequaem gevonden zijn; ende de ghene die een Purgerende, dat is den buyck weeck oft suyvermakende kracht hebben; by de welcke de Climmen ende Winden oock ghevoeght worden ende te samen beschreven, om dat veele van die onder de Purgerende dinghen gherekent plegen te zijn. Onder dese hooren oock alle de gene die een doodelijcke oft seer schadelijcke kracht ende eygentschap hebben; ende bovendien oock de Varen-cruyden, de gheslachten van Mosch, ende alle de gheslachten van Campernoellien.

Dan in de beschrijvinghe van dese sullen wy dit vervolgh ende dese schickinge houden; naementlijck, dat de Wortelen voor allen gaen, ende in het eerste Boeck van dit Deel beschreven worden, dat is in 't elfste van dit ons gantsch Werck. Daer nae volghen de Purgerende dinghen, ende bevanghen den tweeden, dat is den twaelfsten Boeck. Ten Derden komen de gheslachten van Clim oft Winden, begrepen in den derthiensten Boeck. Ten Vierden worden in het vierthienste Boeck alle de doodelijcke oft schadelijcke soorten van ghewas beschreven. Den Vijfden ende laetsten van dit Deel, dat is den vijfthiensten Boeck van dit gantsche Werck, sal inhouden de beschrijvinghe van de Varen-cruyden, Mosch ende Campernoellien.

Dit teghenwoordigh elfste Boeck, als het eerste van dit derde Deel, 't welck de beschrijvinghe van de Wortelen inhoudt, en begrijpt alle de wortelen niet, diemen daer onder soude mogen bevatten ende by een konnen halen; maer inhoudt alleen de wortelen die onder de Winden, Climmen, Purgerende cruyden, ende Moes-cruyden, oft onder eenighe andere gheslachten niet en konnen noch oock niet en moghen gerekent ende ghebroght wesen : want veele cruyden die grote ende seer krachtige wortelen hebben, zijn van ons elders ende by andere geslachten van cruyden beschreven ende gerekent geweest, ende dat alleen door de groote gelijckenisse ende gemeynschap van gedaente oft krachten, die sy hadden met eenige van de gene onder het geslacht ende bende, van de welcke sy gerekent ende beschreven zijn gheweest. Sulcks zijn het Lisch ende de Peonie; de welcke door dien sy schoone ende lustighe bloemen hebben, daerom oock onder de Bloemen van ons getelt ende gestelt zijn. Scammonium ende de Bryonia, ende meer andere dierghelijcke, door dien sy haer om andere winden ende daer op klimmen, worden daerom onder de soorten van Clim ende Winde gherekent. De Eetbare wortelen worden by de Moes-cruyden beschreven. Ende soo komt het by, dat wy in dit Boeck soo groote menighte van cruyden niet beschrijven en sullen, als wy ghedaen souden hebben, hadden wy alle de cruyden, die eenige groote krachten in haer wortelen hebben, te samen in een Boeck willen begrijpen.