Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Deel 1 Boek 1 | 2 | 3 | 4 | 5

Deel 2 Boek 6 | 7 | 8 | 9 | 10

Deel 4 Boek 16 | 17 | 18 | 19 | 20

Indiaensche oft Uytlandtsche Boomen, Heesteren ende Cruyden

Nawerk Neder-Duytsche Naemen der Cruyden

• Zie scan Cruydt-Boeck 1644 Deel 3 boek 14 Bladzijde 697

Nae de purgerende ende den buyck weeck-makende soorten van ghewas, moeten vervolghens beschreven worden de hinderlijcke ende der menschen lichaem schadelijcke cruyden. Want ghelijckerwijs onder de purgerende cruyden veele zijn, de krachten van de welcke al te geweldigh, te moeyelijck ende dickwijls den mensche oock hinderlijck ende doodelijck bevonden worden te wesen; soo sietmen oock daghelijcks, dat het ghebruyck van de uytermaten stercke heete oft koude dingen seer hinderlijck ende vol schade, iae camperlijck ende doodelijck is : ende ghelijck de purgerende dinghen eenighe andere bijghevoeghde droghen van node hebben, die haer kracht matighen, ende, om soo te seggen, haer onghetemtheydt met eenen toom oft breydel bedwinghen oft beteren, soo moeten oock dese seer heete oft seer koude cruyden, met een uytgelesen ende neerstige menghelinghe, en met mate ende bereydinghe ghebruyckt worden. Gheen van beyde die soorten van cruyden zijn door haeren eyghen aerd nut oft bequaem : beyde hebben uytermaten stercke ende gheweldighe krachten : beyde behoeven oock eenigh temsel, dat haer krachten betert ende bedwinght. Daerom dunckt my oock, dat ick niet onbillighlijck de schadelijcke ende doodelijcke cruyden nae de purgerende oft het lichaem beroerende, in dit viertienste Boeck stellen ende beschrijven sal.

Ende voorwaer, de Medicijns ende andere meesters, die hun met de gheneeskonste behelpen ende gheneeren, moeten oock nootsakelijcken de kennisse van de hinderlijcke cruyden soecken te krijghen, alsoo wel als van de andere; te weten, op dat sy de selve, als Scribonius Largus vermaent, leeren schouwen, ende de andere vermaenen ende waerschouwen, op dat sy de selve door onbedachtigheydt oft onwetentheydt niet en ghebruycken : oft oock de selve somtijdts leeren gebruycken, als den noodt dat soude moghen vereyschen; doch met rijp beraedt, neerstighe verkiesinghe, ende met haer eyghen bedwingh-middelen ende beteringen vermenght oft ghetoomt zijnde. Want dese hinderlijcke cruyden hebben oock somtijdts haer eyghen deughden ende nuttigheden, ende doen den mensche dickwijls eenigh goedt; ghemerckt datter seer luttel soo schadelijcke oft doodelijcke cruyden te vinden zijn, die in gheender voeghen oft tot gheender tijden, op gheleghender uren ende plaetsen ghebruyckt, goedt ende nuttelijck konnen wesen : in sonderheydt als sy met haer eyghen bedwinghselen ende beteringen ghetemt, ende in tamelijcke menighte ghebruyckt worden, ghelijck wy van de purgerende dinghen oock verklaert hebben.