Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1644 Cruydt-Boeck
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ
Voorwerk

Deel 1 Boek 1 | 2 | 3 | 4 | 5

Deel 2 Boek 6 | 7 | 8 | 9 | 10
Deel 3 Boek 11 | 12 | 13 | 14 | 15
Deel 4 Boek 16 | 17 | 18 | 19 | 20
Deel 5 Boek 21 | 22 | 23 | 24 | 25
Deel 6 Boek 26 | 27 | 28 | 29 | 30

Indiaensche oft Uytlandtsche Boomen, Heesteren ende Cruyden

Nawerk Neder-Duytsche Naemen der Cruyden

 
Middelnederlandse termen
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

Middelnederlandse termen

Bijgewerkt 24 maart 2007

Deze lijst van middelnederlandse termen bevat zoveel mogelijk betekenissen. Twee ongeveer synonieme betekenissen staan gescheiden door een komma, twee verschillende betekenissen door een puntkomma.

Niet alles staat in de woordenboeken en soms is op basis van kennis van de klassieke talen en de oudere fasen van het Nederlands zelf bedacht wat iets zou kunnen betekenen. Die gevallen zijn van een vraagteken voorzien. Sommige woorden die nergens terug te vinden waren, zijn voorlopig alleen maar met een vraagteken gemarkeerd.

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

A

Achterderm endeldarm ?
Aensicht gezicht, aanblik, voorkomen
aenwassinghe aanslibbing, aanwas, aangroei
afiaghen wegjagen, verdrijven
aftrecken aftrekken, verwijderen
afvaghende afvoerend
alderhande allerlei
Amborstich kortademig
apostema, apostematien abces, abcessen
Apostumatie, apostumatien gezwel, gezwellen

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

B

Baert baard; het baren, bevalling
bien been ?
Bilsen bilzenkruid
Bleynen blaren
Bloetganck buikloop? bloeding(en)?
Bloetsweeren bloedzweren
bloeyen bloeien, krachtig zijn; bloeden, menstrueren
Bocken ruet?
Braeckmaent juni

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

C

Cackhielen, cack verssenen kakhielen, zere hiel, winterhiel (aandoening van de bloedvaten in de hielen bij paarden door invloed van de kou)
Carbunculen robijnen; rode puisten
Camerganck stoelgang, ontlasting
camerganck, dunnen diarree
Campernolien, campernoelyen paddenstoelen
Cancker kankergezwel
Catarren zinkingen, op het lichaam gevatte koudes
Cervijsse ?
cholerijcke buikloop? van de gal?
cholerijcke geele vochticheyt galsap
Clapooren zweer; geslachtsziekte (gezwel in de lies), liesbuilen (bij syfilis)
clauwierkens ?
Clederen kleden; kleren
cleerscapprayen klerenkasten
Clieren klieren; klierachtige gezwellen
Colica koliek
confortatijf versterking
complexien eigenschappen
contrarie in tegenstelling tot
Corruptie bederf; ellendige toestand van lichaam en geest
Cortsachtighen koortshebbend(en)
Cortsen, cortse koorts
cortse(n), derde derdedaagse koorts (malaria)
cortse, vierde vierdedaagse koorts (malaria)
Couwpisse stanguria (langzaam en pijnlijk urineren als gevolg van een verkramping van de urineleider en de blaas)
Cramp kramp, samentrekking van de spieren; bult
cranckheyt, natuerlijcke menstruatie
Crauwagie jeuk, schurft, crauwagien jeukerige uitslag
Crimpsel kramp
Crop keel, strot, hals; kropgezwel onder de kin; blaas
cruypghedierten kruipend ongedierte
Cruijsdaghentijd rond de lijdensweek

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

D

dampicheyt kortademigheid
derdedaechsche derdedaagse koorts, koorts die elke derde dag een piek heeft
Dermen darmen
dobbel hayr ?
Doovicheyt krankzinnigheid
drachma gewicht (3,9 gram)
dronckenscap dronkenschap
Droppelpisse pijnlijke urinelozing, moeilijk of pijnlijk urineren (prostaatklachten)

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

E

edick, eedickazijn
Eeckelen eikels
eeghenisse toewijzing van eigendom; beslaglegging
eeghenisselies
Eersderm endeldarm
Exterooghen eksterogen

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

F

fenijn gif, vergift, giftige dieren
fenijnich, fenijnnighe, Feninnich, fenijnnigh, venijnnighgiftig
Fistelen fistels, inwendige zweren
Fledercijn jicht
fondament grondslag, fundering; aars, achterste, anus
frenesie krankzinnigheid
Freyssen aardbeien ? (aardbeiachtige gezwellen ?)
Funghen schimmels

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

G

galle, swerte zwarte gal, een van de vier sappen van de humorenleer
Geelicheyt geelzucht
Geelsucht geelzucht
geswil gezwel
Gheblutstheyt verwonding; blaarvorming ?
gheborsten gebarsten
ghebreken ontbreken
ghecloven ingesneden
gheclontert geklonterd
ghecrijgen krijgen
ghedierten dieren; ongedierte ?
ghefronckelt ?
ghemechts lies; geslachtsdelen
gheoeffende bewerkt
ghequetstheyt verwonding
gheronnen gestold
Ghescuertheyt breuk ?
ghesweer verzwering
gheswillen gezwellen
gheswillinghe gezwel
gheswollen opgezwollen
ghetrocken gehouden
Graveel kiezelsteen; gruis, steengruis; niersteen, blaas- en nierstenen

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

H

hals hals
Hals croppen kropgezwel onder de kin ?
Hayr haar
heerstraten brede wegen
Heescheyt heesheid, verlies van de stem
herde hardheid, kracht
Herdicheyt hardheid, kracht
Herfstmaent september
herssenen hersens
hert hart
Herte hart
hertheyt hardheid, kracht
heylen helen, beter maken
heymelicke plaetsen geheime plekken (misschien ook verboden plekken ?)
Hicken hikken
hindernisse schadelijke werking
hinne kip
hittighe warm, koortsig
Hoofts (van het) hoofd
hooftsweer hoofdzweer
hopeheup (lendenen)
Hopen hopen, grote hoeveelheden ?
Hoymaent juli
humoeren lichaamsvochten (water, bloed, gal, slijm)
Huych huig
Huyveringhe rilling

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

J

Jans Baptisten Johannes de Doper
Jeucksel jeuk
Junctueren gewrichten

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

K

keele keel
Keese kaas ?
Kieckhoest kinkhoest ?
Knokelen knokkels, gewrichten
koteren (de tanden) peuteren, stoken
Koyen kooien

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

L

Lammicheyt lamheid, mankheid
lanck onderlijf, lies, lende, heup
leden ledematen
leepe oft lekende?
lekniet ?
Lemten leemte, gat
lombre schaduw
Longhene longen
loot gewichtsmaat (ca. 15 gram, 1 eetlepel)
Luysen luizen

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

M

maeghden maagden
Maeren geruchten; nachtmerries ?
Maesen vlekken ?
Maeseren knoestige uutwassen
maghe maag
Manlicheyt mannelijkheid, mannelijke geslachtsdelen
manlicke leden mannelijkheid, mannelijke geslachtsdelen
Mannelickeyt mannelijkheid, mannelijke geslachtsdelen
maserenmazelen
mee mede, een bepaald soort honingdrank
melezoen, melizoenbuikloop
Meluen ?
Memorie geheugen
Milte milt
mits dijen daardoor, daarom
Moeder moeder
moeder, moedere: moeder, baarmoeder
moedere, opclimmen van?
monts (van de) mond
muesren ?

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

N

naelden snavels
naghele nagel, spijker
nateren adders
natuerlijcke cranckheyt, siecktemenstruatie
neer laag gelegen
Niesen niezen
Nootsel gebrek
nuese neus

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

O

oirboorlijck gebruikelijk
onderscheet verschil (tussen de soorten)
Oockselen oksels
Ooghstmaent augustus
ophouwen ophouden ?
op voet kweekt
opclimmen van der moedere?
opworpen oprispingen

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

P

pessus moederkrans (pessarium)
pestilentiale epidemisch
Pestilentie ziekte, pest
phalangien bep. soort giftige spinnen ?
pijne pijn
plecken vlek in het oog, zere plek in de huid
Pleuresis pleuris
Pocken pokken
pocxkens pokken
Polypus poliep
Popelsie apoplexie, beroerte
popelsye apoplexie, beroerte
pottagiesoep
Puysten puisten

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

Q

quade corruptien ?
quade ruydichey ?
quade seerichey ?
quaet vier ?
Quetsueren verwondingen

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

R

Rasen dol zijn, krankzinnig zijn
Rasernie krankzinnigheid
rijsinghe stijging
roode Vloet menstruatie
roode melizoen, Root melizoen, root melezoen rode buikloop, bloeddiarrhee
Roodicheyt rode uutslag ?
Roose roos, ziekelijke aandoening
root lichaem bloed in de ontlasting ?
runnen stremmen
Ruydicheyt onbeschaafdheid

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

S

saechte zacht
sceemeringhe der ooghen ?
Sceerlinck gevlekte scheerling, dollekervel
Scelferen schilfers
sceyden doen weggaan, verwijderen
Sciatica ischias
scieter klerenmot
Scoerbuyck scheurbuik
scorft, scorftheyt schurft
scorpioenen schorpioenen
Scorstheyt schurft ? (< schorftheyt)
Secundine moederkoek, nageboorte
Seericheyt pijn
Seeveren zeuren
Senuwen zenuwen
Sijde steeckten pijnen in de zij
sincken zinken
slecht glad
Snof verkoudheid
snoteringe verkoudheid
soch zog, moedermelk
sonderlinghe bijzondere, in het bijzonder
sop half vloeibare spijs, of kooknat
sop daer een hinne in ghesoden es kippenbouillon
Speen aderen melkklieren ?
Spenen tepels; aambeien, wratten
speenen, inwendighe aambeien
Sporckel(le) februari
spouwen spugen, braken
Sproet sproet
Sprouwe spruw
Squinantie keelontsteking, angina
Strumas opgezwollen halsklieren
suyveren zuiveren, reinigen
sweeringhe zweer
swillinghe zwelling

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

T

teskens tasjes (vruchtjes)
Teyken teken
ticxkens vlekjes
tilioren schalen
trecken ?
treester trechter

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

U

Uitdrooglichaem uutgedroogd lichaam ?
uutiaghen verjagen, doen verdwijnen
Ulceratie; ulceratien verzwering; zweren

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

V

Vallsieckte epilepsie
veerdighen afzenden ?
Verbrantheyt verbranding
vergaen vergaan, weggaan
Verhitheyt verhoging, ziekelijke aandoening
Verkiltheyt te lage temperatuur ?
verladen zwanger ?
versche fris, krachtig
verstoptheyt obstipatie
Verstoptheyt obstipatie
versueten veraangenamen
verswooren trouweloos
Vierdedaechsche vierdedaagse koorts, koorts die elke vierde dag een piek heeft
vier, quaet ?
vier, wilt wondroos
vlidderende zich snel verspreidend
vliddert zich verspreidt
Vijt leven, levenswijze
Vischen vissen
Vloyen vlooien
volken ?
volnaer bijna, nagenoeg
voortcomen naar voren komen
vorschen kikkers
Vrouwen natuerlicke cranckheyt menstruatie

^Naar het begin van deze pagina

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

W

Walghen spugen, braken
walghinghe het braken
Wantluysen wandluizen
Water laden waterzucht hebben
Wedemaent juni
weedom ziekte
weedom walginghe misselijkheid
Werteken ?
weyden grazen
Wilt vier bep. soort ontsteking, wondroos
witte Vloet witte lichaamsafscheiding

A | B | C | D | E | F | G| H | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W

^Naar het begin van deze pagina